Αρχείο  Τράπεζας  ALHADEFF  Ρόδου.

Ιστορικό εύρεσης αρχείου:

      Βρέθηκε στους αποθέτες παλαιού χάρτου ανακύκλωσης της Χαρτοποιίας Ε. Γ. Λαδόπουλου στην Πάτρα, όπου εργαζόμουν, το έτος 1973. Αν θυμάμαι καλά υπήρχαν και άλλα έγγραφα της τράπεζας, τα οποία δεν συνέλλεξα θεωρώντας τα (κακώς) επουσιώδη.  Προφανώς προήλθαν από κάποια αναπαλαίωση του κτηρίου της πρώην τράπεζας, στη Ρόδο, από τους νέους ιδιοκτήτες, οι οποίοι τα πέταξαν κατά την εκκαθάριση, και ως συνήθως περιήλθαν στη κατοχή κάποιου πλανόδιου έμπορα παλιού χάρτου προς ανακύκλωση.

Περιγραφή:

      Βιβλίο σταχωμένο αρχικά με λευκά φύλλα (στελέχη) διαστάσεων πλάτους 5 εκ. και ύψους 30,5 εκ. στις άκρες των οποίων επικολλήθηκαν, ανά δύο (συνήθως) τραπεζικά έγγραφα, όπως επιταγές, εντολές, αποδείξεις πληρωμής κλπ.  Λείπουν τα εξώφυλλα με τη ράχη βιβλιοδεσίας και πιθανόν έξη φύλλα, περιλαμβανομένης της προμετωπίδας και του οπισθόφυλλου. Προφανώς τα εξώφυλλα αποκολλήθηκαν επειδή ήταν από δέρμα.  Τα φύλλα είναι σταχωμένα σε 10 δέσμες των 20  φύλλων. Διασώθηκαν 196 φύλλα, στα οποία είναι επικολλημένα 379 έγγραφα, του έτους 1924 (Ιούν.–Σεπ.

      Πολύγλωσσο αρχείο, κυριολεκτικά «κοσμοπολίτικο», με κύρια γλώσσα τη Γαλλική, ως διεθνής της εποχής. Επίσης η Ιταλική λόγω κατακτητών των Δωδεκανήσων από το 1912. Ελληνική λόγω της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων. Εβραϊκή λόγω της καταγωγής της οικογένειας Αρχαντέφ, αλλά και την από αιώνες ύπαρξη των Εβραίων στα Δωδεκάνησα. Οθωμανική – Τουρκική λόγω των πρώην κατακτητών και ως εκ τούτου ύπαρξη μεγάλης μειονότητας. Αραβικής λόγω εμπορικών συναλλαγών με τις γειτονικές χώρες, και Αγγλικής λόγω μετανάστευσης Δωδεκανησίων στην Αμερική, Αφρική και άλλες αγγλόφωνες αποικίες. Γι’ αυτό το λόγω υπάρχει πανδαισία ονομάτων Τραπεζών και υποκαταστημάτων, καθώς και τόπων. Όλα αυτά προέρχονται κυρίως από τις εμπορικές δραστηριότητες των Δωδεκανησίων, αλλά και από τα εμβάσματα των μεταναστών προς τους οικείους τους.   

      Κατά την επίσκεψή μου στη Ρόδο (διακοπές Σεπτεμβρίου του 1991) ρωτώντας τυχαία έναν καταστηματάρχη που πουλούσε αντίκες και είδη δώρων, μέσα στη παλιά πόλη, μου έδειξε το κτήριο όπου στεγαζόταν η Τράπεζα Alhadeff, που ήταν στον όροφο, ακριβώς δίπλα και πάνω από το κατάστημά του (ίσως και στο ίδιο κτήριο, δεν θυμάμαι καλά).  Το κτήριο ήταν μέσα στην παλιά πόλη της Ρόδου, σε πλατεία, από διασταύρωση οδών, και αν θυμάμαι καλά υπήρχε Τζαμί (;) επί της πλατείας.

Το Αρχείο Αλχαντέφ άρχισα να επεξεργάζομαι τον Ιούνιο του 2009.

Οι Εβραίοι της Ρόδου και η Τράπεζα Αλχαντέφ – Αλχαδέφ – Banque Alhadeff Rhodes.

      Οι παλαιότερες μαρτυρίες περί των Εβραίων της Ρόδου ανάγονται στο 2^ο αι. π.Χ. Το 12^ο αι. υπάρχει αναφορά σε κοινότητα 400 περίπου Εβραίων. Το 1280 στο νησί κατέφυγε μικρή ομάδα Εβραίων από την Ιβηρική Χερσόνησο. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο και την εφαρμογή της Ελληνικής γλώσσας στη διοίκηση της Αυτοκρατορίας, οι Εβραίοι υιοθέτησαν την Ελληνική, ελληνοποιώντας και τα ονόματά τους (Ρωμανοποιήθηκαν). Το 1309 υπό το Τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών αναφέρεται Εβραϊκή Συνοικία. Αργότερα (1480-1500) εκδιωχθήκαν πολλοί Εβραίοι από τους Ιωαννίτες, ως αποτέλεσμα των πρακτικών της Ιερής Εξέτασης (τους υποχρέωναν στο Χριστιανισμό), σε αντίθεση με τους Οθωμανούς το 1522, οι οποίοι υποδέχθηκαν του εκδιωχθέντες Σεφαραδίτες Εβραίους της Ιβηρικής, και επιτρέποντας ελεύθερα να ασκούν τη λατρεία τους, αναπτύχθηκαν πνευματικά και οικονομικά, ως ιδιαίτερο Μιλλέτ, όπως και οι Χριστιανοί υπό τον Πατριάρχη. Οι νέοι και πολυπληθέστεροι Σεφαραδίτες (Ισπανόφωνοι) Εβραίοι που ήλθαν στη Ρόδο, υπερίσχυσαν στους ολίγους εναπομείναντες των διωγμών Ρωμανιώτες. Από αυτή την αιτία διαβάζουμε στο παρόν Αρχείο ονόματα της Ρόδου, τα οποία σε πρώτη ανάγνωση θα τα θεωρούσαμε πρόσωπα Ισπανικής ή Ιταλικής καταγωγής, ενώ πρόκειται για ντόπιους Εβραίους, οι οποίοι το 1840 στη Ρόδο αριθμούσαν μεταξύ 2.000 και 4.000 άτομα. Τότε ιδρύθηκε και η Τράπεζα Αλχαντέφ (1819). Στις αρχές του 20^ου αι. η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε φτάσει στα κατώτερα όρια, με αποτέλεσμα πολιτική και οικονομική αστάθεια, αισθητή και στη Ρόδο. Τότε αναγκάστηκαν πολλοί Εβραίοι αλλά και Έλληνες να μεταναστέψουν, κυρίως στης αποικίες της Αφρικής και στην Αμερική, όπου δημιούργησαν ανθηρές κοινότητες, μέλη των οποίων επικοινωνούσαν με τη πατρίδα τους Ρόδο, μέσω της Τράπεζας Αλχαντέφ, στέλνοντας  εμβάσματα, αλλά και την αλληλογραφία τους, αφού όπως διαβάζουμε στο παρόν αρχείο η Τράπεζα αναλάμβανε και τη ταχυδρομική υπηρεσία, παραλαμβάνοντας από τα εισπλέοντα στο λιμάνι πλοία την αλληλογραφία εκδίδοντας σχετικές αποδείξεις.  Εβραίοι όπως και Μουσουλμάνοι ζούσαν και σε άλλα νησιά της Δωδεκανήσου.

     Η Τράπεζα Αλχαντέφ Ιδρύθηκε το 1819, με την επωνυμία “Salomon Alhadeff Fils”, δηλαδή από τους γιούς του Σαλομών Αλχαντέφ, στη Ρόδο, και δραστηριοποιήθηκε στην Ανατολική Λεκάνη της Μεσογείου, με υποκαταστήματα στο Μιλάνο, Μάντζεστερ, Μερσίνη, Σμύρνη, Άδανα κλπ.

     Εκατό χρόνια μετά την ίδρυση της, παρατηρούμε αμείωτη συνέχεια της δραστηριότητας, αν και η παρούσα εποχή χαρακτηρίζεται από τις μεγάλες ανακατατάξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ως αποτέλεσμα των Βαλκανικών πολέμων και του 1^ου παγκοσμίου πολέμου, δηλαδή κατάλυση την Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και δημιουργία του εθνικού Τουρκικού κράτους. Το 1924 έτυχε να διαχειρίζονται τη τράπεζα, επίσης υιοί Σαλομών Αλχαντέφ, οι Ασέρ, Ιωσήφ (Ζοζέφ) και Ισαάκ, έτσι διατηρείται και στη κυριολεξία η επωνυμία της τράπεζας.   

      Ο 2^ος παγκόσμιος πόλεμος ήταν η αιτία διάλυσης, όχι μόνον της τράπεζας, αλλά και της οικογένειας, καθώς και όλης της Εβραϊκής Κοινότητας Ρόδου . . . !  Οι λίγες Εβραϊκές οικογένειες, που ζουν σήμερα στη Ρόδο προέρχονται από άλλα μέρη της Ελλάδας.

      Τον Ιούνιο του 2009, επικοινώνησα με την «Ισραηλιτική Κοινότητα Ρόδου» προκειμένου να συλλέξω περισσότερες πληροφορίες περί των ονομάτων κλπ. του παρόντος Αρχείου. Από τη γραμματέα της κοινότητας Κα Κάρμεν Κοέν, έλαβα πλούσιο υλικό επί του θέματος, και με ευγνωμοσύνη μεταφέρω την απάντησή της στο ερώτημά μου, αν υπάρχουν στη Ρόδο απόγονοι του αρχείου: «Δεν υπάρχουν πια Ροδίτες Εβραίοι, ας είναι καλά οι Γερμανοί......»…πέντε λέξεις με τόσο τραγικό περιεχόμενο, και χωρίς κακία …συγκινητικό!

      Το 1946 οι υιοί του Σαλομών Αλχαντέφ, Ζοζέφ και Ασέρ, δώρισαν στο Δήμο Ρόδου τον τεράστιο κήπο του σπιτιού τους, σημερινή οδό Αλχαδέφ, που πήρε το όνομα του πατέρα τους Σαλομών. Το όνομα Σαλομών – Σολομών αποδίδεται στην ελληνική ως Ειρηναίος.

      Τρία έγγραφα στη Εβραϊκή γλώσσα υπάρχουν στο αρχείο, καθώς και πολλές ευανάγνωστες υπογραφές. Επίσης υπάρχουν και λίγα Αραβικά – Οθωμανικά έγγραφα.

Νίκος Κουμπέτσος,
Κ. Καραμανλή 27, 204 00 Ξυλόκαστρο.
Τηλ. 27430 22152.  E-mail: This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it   

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
 

Πολύ σύντομα θα αναρτήσουμε τα τρία (3) μικρά εβραϊκά κείμενα στην ελληνική, αγγλική, γερμανική και ιταλική γλώσσα -  μέσα στο παρόν αρχείο και σε μορφή pdf.

Σύντομα πιστεύουμε το ίδιο θα πράξουμε και με τα αραβικά κείμενα.

Όλα τα αρχεία που ακολουθούν είναι σε μορφή pdf

1ο εβραϊκό έγγραφο σε πέντε (5) γλώσσες

2o εβραϊκό έγγραφο σε δύο (2) γλώσσες

Αρχείο τράπεζας Athadeff Ρόδου – 1^ο

Ονοματολόγιο φυσικών προσώπων αρχείου Alhadeff Ρόδου – 2^ο

Ονόματα μη φυσικών προσώπων αρχείο Alhadeff Ρόδου – 3^ο

Πίνακας Τοπωνυμίων αρχείου Alhadeff Ρόδου – 4^ο

Ενότητα εγγράφων σχετικά με τον Khedive της Αιγύπτου Abbas Hilmi II. Αρχείο τράπεζας Alhadeff Ρόδου – 5^ο

Ενότητα εγγράφων λογαριασμού του Khedive της Αιγύπτου Abbas Hilmi II. Αρχείο τράπεζας Alhadeff Ρόδου – 6^ο

Αρχείο τράπεζας μέρος 1^ο

Αρχείο τράπεζας μέρος 2^ο

Αρχείο τράπεζας μέρος 3^ο

Αρχείο τράπεζας μέρος 4^ο

Αρχείο τράπεζας μέρος 5^ο

Αρχείο τράπεζας μέρος 6^ο

Η Σελίδα μας ευχαριστεί θερμά για ακόμα μία φορά τον Νίκο Κουμπέτσο που μας παραχώρησε το Αρχείο Alhadeff.

Arcadians
Παρασκευή 29 Απριλίου 2011