29.1.1844.   Συμφωνητικό κηδεμόνων περί διαχείρισης κτημάτων ορφανών ανήλικων τέκνων.

Μεταγραφή σε μονοτονικό, και μερική αποκατάσταση κειμένου.

Οι υποφαινόμενοι αφ’ ενός μέρους ο  Πούλος Σπιλιόπλος κηδεμών των ανιλίκων τέκνων του ποτέ Αναγνώστου Παρασκευόπλου, και αφ’ εταίρου ο Τζωάννης Κουκουζής νυν σύζυγος της  χήρας αυτού. Επειδή παρουσιάζεται χρέος του αποθανόντος προς την χήραν αυτού Μαριγόν   δραχμάς τριακοσίας είκοσι, αριθμός 320, και ήδη στερούνται τα ανήλικα της ευκολίας προς  απόδωσιν του αυτού χρέους, περί ού ανεφέρθη ο κηδεμών εις το αρμόδιον δικαστήριον το οποίον και ενέκρινε με την υπ’ αρ.     απόφασίν του την εκποίησιν ενός των ακινήτων κτημάτων  των ανηλίκων τούτων τέκνων προς αποζημίωσιν αυτής. Σήμερον συμφωνούν ώστε διά να μην εκποιηθή το κτήμα και προξενηθή βλάβη εις τα ανήλικα να παραχωρηθούν από σήμερον 

εις την διαχείρησιν της ειρημένης μητρός των τα κτήματα:  Έν χωράφιον εις τον Κάμπον Δημητζάνης εις θέσιν Άμμους συνορευόμενον γύρωθεν από αγρόν Παπαγιάννη Κωσταντή αμπέλιον Πανάγου Κούμανη και ρεύμα.  Έν αμπέλιον εις θέσιν Μαυρογιάνη συνορευόμενον γύρωθεν με αμπέλιον Σπίρου Κάλα, δημόσιον δρόμον και τόπον χέρισον.  Αυτά λέγομεν τα κτήματα να ενοούνται επί υποθήκη διά να νέμετε  και  καρπούται αυτά μέχρι της ενηλικιώσεως  των κληρονόμων ή  μέχρι της ευκολίας αν τυχόν του κηδεμόνος προς πληρωμήν αυτού του χρέους. Ότε θέλει θεωρούνται τα κτήματα ταύτα ελεύθερα και τα τέκνα αυτά θέλει λαμβάνουν  εις χείρας των τα ειρημένα κτήματα.   Διά τούτο συναινέσει αμφοτέρων των μερών εγένετο το παρόν διπλούν και λαμβάνουν έκαστον μέρος ανά έν προς ασφάλειαν υπογεγραμμένων παρ’ ημών και των παρευρεθέντων μαρτύρων.

Τη  29   Ιανουαρίου  1844:   Δημητζάνα.

Πούλος  Σπηλιοπουλος  ο κηδεμόν  των  ορφανών.

Τζωάννης  Κουκουζής 

              Οι  μάρτυρες:

              Εμμ.  Καράκαλος  μάρτυς

              Κανέλλος  Καστόρχης  ομοίως

              Αθανάσιος  Ιωάννου  Παρασκευόπουλος  μάρτυς

              Φ.  Φωτογλόπουλος  Μάρτυς.

Εγγραφή περίληψης στη 4^η σελίδα μετά τη δίπλωση, προς γνώση του περιεχομένου:

διά τα χωράφι και αμπέλι των ορφανών  ομολογία.

Παρατηρήσεις:

Το παρόν είναι ιδιωτικό έγγραφο, δηλαδή δεν συντάχθηκε από συμβολαιογράφο, αλλά από ιδιώτη, ο οποίος δεν αναφέρει το όνομά του, γνωρίζει όμως τα βασικά της σύνταξης παρομοίων εγγράφων, αλλά κάνει ορθογραφικά και συντακτικά λάθη.  Επίσης καταγράφει γενικότητες ως προς το χρέος, δεν γράφει τον αριθμό της προηγούμενης απόφασης του δικαστηρίου, και δεν αναφέρει τα ονόματα των παιδιών.  Από το γραφικό χαρακτήρα των υπογραφών, φαίνεται ότι συντάχθηκε μάλλον από τον Τζωάννη Κουκουζή.

Το συμφωνητικό αυτό αποτελεί άτυπο διάσκεμμα οικογενειακού συμβουλίου, και παρευρίσκονται ο κηδεμόνας (επίτροπος) των ανήλικων ορφανών τέκνων Πούλος Σπηλιόπουλος, ο οποίος πρέπει να είναι ο πλησιέστερος εγγράμματος συγγενής, και ο νυν σύζυγος της χήρας, Τζωάννης Κουκουζής, ο οποίος μάλλον τελεί ως παρεπίτροπος των ορφανών, διότι η μητέρα τους ήταν αγράμματη.

Με τον θάνατο του συζύγου, η σύζυγος δεν τον κληρονομεί, παρά μόνον τα παιδιά του, των οποίων τη περιουσία διαχειρίζεται ο ορισθείς επίτροπος μέχρι την ενηλικίωσή τους. (Συνήθως τα αγόρια κληρονομούσαν τον πατέρα και τα κορίτσια τη προίκα της μητέρας).       

Παρατηρούμε ότι το αρμόδιο δικαστήριο είχε εγκρίνει προηγουμένως παρόμοιο συμφωνητικό, περί  πώλησης ενός και μόνον ακινήτου, αλλά ως φαίνεται ο κηδεμόνας θεώρησε σωστότερη την παρούσα συμφωνία, η οποία θα παραδοθεί στο αρμόδιο δικαστήριο (Ειρηνοδικείο Ψωφίδος με έδρα τη Δημητσάνα) προς έγκριση, με κριτήριο πάντα το συμφέρον των ανήλικων τέκνων.

Τέσσερεις μάρτυρες υπέγραψαν το παρόν συμφωνητικό, μερικοί των οποίων επιφανείς, οι οποίοι προσδίδουν εγκυρώτητα στο περιεχόμενο.

Αναγνώρηση προσώπων:

1.  Πούλος  Σπυλιόπουλος:  Κηδεμών των ανηλίκων τέκνων του ποτέ Αναγνώστη Παρασκευόπουλου. Το γεγονός ότι ανέλαβε την επιτροπεία – κηδεμονία δηλώνει ότι ήταν στενός συγγενής και εγγράμματος.  Τρις αναφορές περί του Πούλου Σπυλιόπουλου υπάρχουν σε έγγραφα της Δημητσάνας, 1^η  το 1828, όταν παραιτήθηκε από τη θέση του επιτρόπου των Ταξιαρχών, μαζί με τον Σπύρο – Σπύλιο Σπυλιόπουλο,  2^η  το 1829, ως συνενοικιαστής δυο χωραφιών της ίδιας εκκλησίας, με τον Μιχαλάκη Ματράκο, και 3^η το 1853, ως εξασκών το επάγγελμα του Μεταπράτη, όπως μεταπράτης ήταν και ο γιος του Κωνσταντίνος, ο οποίος αναφέρεται πολλές φορές το 2^ο μισό του 19^ου αι.  (Γ. Καρβελάς, «Ιστορία της Δημητσάνας»  Τόμος Β΄ «Τα τέκνα της Δημητσάνας»).

Το βαπτιστικό Πούλος προέρχεται από πολύ παλαιά συνήθεια και σημαίνει Πουλημένος, ως αποτροπιακό κατά του χάρου, με τον εξής τρόπο. Είναι γνωστό ότι παλαιά η παιδική θνησιμότητα ήταν πολύ μεγάλη και πλησίαζε το 20% κατά περιόδους, έτσι οι γονείς κατέφευγαν σε παλιές παγανιστικές μεθόδους, μια των οποίων στη Γορτυνία συνηθιζόταν και στον 20 αι. Ονόμαζαν το παιδί Δράκο ή Δρακούλα, ή Πούλο δηλαδή πουλημένο, ή Βρετό, δηλαδή βρέθηκε τυχαία, και άλλα, ως αποτρόπαια προς το Χάρο, θέλοντας να δηλώσουν ότι «Χάρε μην το πάρεις το παιδί, διότι δεν είναι δικό μου, είναι αγορασμένο, ή δεν είναι παιδί, αλλά δράκος». Παλαιότερα υπήρχε και κήρυκας ο οποίος διαλαλούσε «πουλάω ένα παιδί». Αυτός που ενδιαφερόταν να γίνει νουνός του, το «αγόραζε» δήθεν, και στη βάπτιση έπαιρνε δυο ονόματα, το χριστιανικό και το παγανιστικό «Πουλημένος» ή «Πούλος». Σαν μωρό το αποκαλούσαν και με τα δυο ονόματα και όταν μεγάλωνε συνήθως επικρατούσε το χριστιανικό, αλλά πολλές φορές το Πούλος, όπως στο παρόν έγγραφο. Τα επίθετα Πουλημμένος στη χώρα μας προέρχονται από αυτό το όνομα.
Άλλη συνήθεια ήταν να αφήνει η μάνα το μωρό σε ένα σταυροδρόμι ενώ η ίδια ήταν κάπου εκεί κρυμμένη δήθεν, περιμένοντας τον πρώτο τυχόντα να το ακούσει και το υιοθετήσει δηλ. το βαπτίσει. Αργότερα συγχρονίστηκε ή πρακτική αυτή και άφηναν το μωρό μέσα στην εκκλησία στα πόδια του παπά την ώρα που διάβαζε το ευαγγέλιο. Ο πρώτος που άφηνε το μαντίλι του στο αβάπτιστο, γινόταν και νουνός. Στη Πελοπόννησο και ιδίως στη δυτική είναι περισσότερο διαδεδομένο, έτσι ένα μέρος των οικογενειακών επωνύμων με κατάληξη –πούλος προέρχεται από αυτή τη συνήθεια και όχι από τη λατινική έννοια του γιου. Ανάλογη είναι η περίπτωση του ονόματος «Δράκος» και μάλιστα στη Γορτυνία συνήθιζαν να ονομάζουν Δράκο ή Δρακούλα, όλα τα αβάπτιστα παιδιά. Παράδειγμα, δεν έλεγαν «το μωρό μου . . .» αλλά «ο Δράκος μου, είναι καλά». Το επίθετο Δρακόπουλος προέρχεται από αυτή τη συνήθεια. Σήμερα όλα αυτά τείνουν να εκλείψουν. 

 2.  α) Αναγνώστης Παρασκευόπουλος:  Μετά την επανάσταση, οι Παρασκευόπουλοι ήταν μια από τις πολυμελέστερες οικογένειες της Δημητσάνας, που δυσκολεύει την αναγνώριση του καθενός, χωρίς το πατρώνυμο, διότι υπήρχαν με το ίδιο βαπτιστικό αρκετοί.  Πολλά μέλη αυτής της οικογένειας ασχολήθηκαν με τη Πυριτιδοποιία.
      β) Τζωάννης Κουκουζής:  Βλέπε έγγραφο 12.6.1833.

3.  Παπαγιάννης Κωσταντής:  Ιδιοκτήτης αγρού στη θέση Άμμους, του Κάμπου Δημητσάνας, γείτονας χωραφιού των ορφανών. Κατάγεται από την ίδια οικογένεια των Κουκουζαίων, αλλά από άλλο κλάδο, ο οποίος για ένα διάστημα διατήρησε το παλαιό επώνυμο «Παπαγιάννης», στη παρούσα περίοδο αυτός κλάδος έλαβε ως επώνυμο το Παπακωνσταντής, οι απόγονοι των οποίων υπέγραφαν ως «Παπακωστόπουλοι» ή «Παπακωνσταντόπουλοι» και αργότερα οι απόγονοι αυτών έλαβαν το οικογενειακό όνομα Μαλλούχος.    

4.  Πανάγος Κούμανης:  Επίσης γείτονας δια της αμπέλου του ως άνω.  Ήταν γιος του Αθανασίου και της Χρυσαυγής, και είχε αδελφούς Βασίλειο και Χρίστο. Παντρεύτηκε την Αικατερίνη, θυγατέρα του Κανέλλου Καστόρχη, που συνυπέγραψε το παρόν έγγραφο, και ως επιχειρηματίας ενοικίαζε ή υπενοικίαζε φόρους, και δάνειζε με τόκο. Επίσης αναμειγνύετε και στη διαχείριση των κοινών της Δημητσάνας, ως μέλος του εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Αγίας Κυριακής και διαφόρων άλλων επιτροπών. 

5.  Σπύρος  Κάλλας:  Ιδιοκτήτης αμπελιού στη θέση Μαυρογιάννη, γείτονας όμοιου των ορφανών. Πιθανότατα ήταν ο γιος του Νικήτα και της Ελένης και εγγονός του Γιωργάκη.

6.  ἐμμ:  Καράκαλος:  Η οικογένεια Καράκαλλου ήταν μια από τις παλαιότερες, πολυμελέστερες και επιφανέστερες της Δημητσάνας.  Ο Μανώλης Καράκαλλος αναφέρεται από το 1832 ως ενορίτης των Ταξιαρχών και απεβίωσε το 1854

7.  Κανέλος  καστόρχης:  Ήταν γιος του δημογέροντα Δημητσάνας Διαμαντή Καστορχόπουλου ή Μπαρμπέρη και της Κυράτσως. Είχε αδελφούς Δημήτριο και Καλλίνικο.  Υπέγραφε επίσης και ως Μπαρμπέρης. Το 1807 παντρεύτηκε την Ελένη θυγατέρα Αθαν. Ηλιόπουλου, και υπήρξε δραστήριος και γενναιόδωρος πρόκριτος. Το 1850 ήταν αποθηκάριος του Δήμου Θεισόας (Δημητσάνας). Τον Ιανουάριο του 1852 πάντρεψε τη νεώτερη θυγατέρα του Κυράτσω με το ράπτη Ιωάννη Ιερεμία και ολίγο μετά απεβίωσε.  

8.  Αθανάσιος Ιωάννου Παρασκευόπουλος μάρτυς:  Ήταν σανδαλοποιός (τσαγκάρης) και είχε αδελφούς το Γεώργιο που ήταν μπαλωματής και το Δημητράκη. Ο Αθανάσιος είχε γιο Ιωάννη επίσης τσαγκάρη, ο οποίος έλαβε σύζυγο τη Ζωίτσα θυγατέρα του Απόστολου Βογιατζή και αδελφή του Αρχιμανδρίτη Δημητσάνας Ιερώνυμου.

9.  Φ.  Φωτογλόπουλος:  Ο Φώτιος είχε πατέρα με επώνυμο Φώτογλου, το οποίο έλαβε στη Μικρά Ασία όπου διέμενε για κάποιο διάστημα και επανήλθε στη Δημητσάνα το 1815. (Η κατάληξη «–όπουλος» είναι πλεονασμός, διότι η τουρκική κατάληξη «–ογλου» είναι ταυτόσημη του «–όπουλος»). Το 1840, ο Φώτιος κατέβαλε τη δαπάνη για τη κατασκευή της εικόνας της Αναλήψεως στην εκκλησία των Ταξιαρχών, και αργότερα έγινε ιερέας. Ως εφημέριος της Αγίας Κυριακής αναφέρεται τα έτη 1850–1853, και απεβίωσε λίγα χρόνια μετά.

Οι περισσότερες πληροφορίες προέρχονται από το βιβλίο του Γ. Καρβελά «Τα τέκνα της Δημητσάνας».

Νίκος Κουμπέτσος. 

==================================================================

Arcadians
Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2010