«Αλλά οι δάφνες του 1821 έχουν και τις σκιές τους. Σκιές λασπωμένες. Αυτή η αλήθεια δεν στενεύει, ούτε χαμηλώνει το περίλαμπρο βάθρο που είναι τοποθετημένος ο εθνικός ξεσηκωμός. Αντίθετα οι σκιές, ακόμη και η λάσπη, απομυθοποιούν την Επανάσταση, την καθαρίζουν από τα ψιμύθια της εθνοκαπηλίας και την παρουσιάζουν γνήσια, αληθινή, με το ζεστό ανθρώπινο και προπαντός ελληνικό χαρακτήρα που μέσα του συγκρούονται οι προαιώνιες αρετές της αντρειοσύνης, της ευφυΐας και της αυτοθυσίας, με τα εθνικά (αλλά και επίκτητα της σκλαβιάς) ελαττώματα της διχόνοιας, της πονηριάς, της καχυποψίας, της ξενοφοβίας, αλλά και κάποιας ξενοδουλείας»
Βάσος Κατσιμπάρδος – Το 1821 χωρίς δάφνες και στέφανα

Στο αφιέρωμα μας για την 25^η Μαρτίου 1821, επιλέξαμε να δημοσιεύσουμε μικρά αποσπάσματα μερικών από αυτούς που κατέγραψαν την εποχή και τα γεγονότα της Επανάστασης του 1821. Η καταγραφή αυτή επ’ ουδενί δεν μειώνει την Μεγάλη Επανάσταση του ελληνικού λαού – απέναντι όχι μόνο στον καταχτητή αλλά και απέναντι στον Έλληνα κοτζαμπάση και φυσικά απέναντι στο δόλιο Πατριαρχείο με τους αφορισμούς του και την αντιεπαναστατική πολιτική του.

Στο λινκ στη συνέχεια μπορείτε να δείτε και να ακούσετε την ξακουστή "Παπαλάμπραινα" να την τραγουδάνε και να την χορεύουν με τον δικό τους ρυθμό, μετανάστες!. Ευχαριστώ πολύ τον Πάνο Ζέρβα, τον Μεσσήνιο εκ Θεσσαλονίκης που μας πρόσφερε το μοναδικό βίντεο.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Η στάση των πατριαρχείων

Δεν μπορώ να κρύψω την αλήθεια σχετικά με τον κλήρο. Λοιπόν, είναι αναμφισβήτητο πως ο ανώτατος κλήρος δέθηκε με την κρατούσαν τάξιν πραγμάτων, δηλαδή με τους Τούρκους με μύριους δεσμούς.
….. ο ανώτερος κλήρος δεν ήθελε τον ξεσηκωμό. Έχουμε πολλές περιπτώσεις που τα πατριαρχεία στάθηκαν θερμοί υποστηρικταί της τούρκικης εξουσίας και πολεμούσαν κάθε επαναστατικήν εκδήλωσιν του υπόδουλου ελληνισμού.

Π. Πιπινέλης – Πολιτική ιστορία της Επαναστάσεως του 1821.

«Παλιοκλέφτας» ο Κολοκοτρώνης

Την επαύριον – της καταλήψεως της Τριπολιτσάς – υπήγον οι οπλαρχηγοί να διανείμουν τους 50 ίππους των βεζυράδων, να πάρη αναλόγως έκαστος το ανήκον εις το σώμα του μερίδιον.
Εγώ έκρινα αναξιοπρεπές για τον ευατόν μου να παραβρεθώ εις τιαύτην διανομήν και υπήγεν ο αδελφός μου ο Δημητράκης. Εδιόρισαν λοιπόν άπαντες τον Κυριακούλην Μαυρομιχάλην ομοφώνως να κάμη την διανομήν και αυτός να δώση αναλογίαν εκάστου και την έκαμεν. Αλλ’ ο Κολοκοτρώνης απήτει να λάβη όλον το μερίδιον της επαρχίας Καρυταίνης, να το αναλογίση αυτός ως αρχηγός. Ο Κυριακούλης τον απήντησεν, ότι όλοι εμείς εγνωρίσαμεν απ’ αρχής του αγώνος μόνους τους Δεληγιανναίους. Θυμωθέντες και οι δύο και λογοτριβούντες, θυμώσας ο Κυριακούλης, διότι τον επρόσβαλε, του έδωσε μίαν κλωτσιάν, ώστε ολίγον έλειψε να τον κρημνίση κάτω από την σκάλαν να συντριφτή, λέξας μετ’ οργής προς αυτόν: «σκατόβλαχε, θα σε κάμω και σένα αρχηγόν και μεγάλον, παλιόκλεφτα».

Κανέλλος Δεληγιάννης – «Απομνημονεύματα»

Μαυροκορδάτος ο δόλιος

Εβοήθησεν – ο Μαυροκορδάτος – δια της συμμαχίας του μετά των προεστών εις την κατάλυσιν της εξουσίας του Υψηλάντου. Επομένως τίποτα άλλο δεν κατόρθωσεν παρά μόνο να καταστήση αδύνατον την συγκρότησιν αληθινής Κυβερνήσεως καθ’ όλην την Επανάστασιν.

Κ. Παπαρρηγόπουλος – Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως.

Χρήματα κι άλλα χρήματα

Τίποτε δεν βασάνιζε τον λόρδο Βύρωνα περισσότερο στη διάρκεια της παραμονής του στο Μεσολόγγι, παρά η διαγωγή των Σουλιωτών που είχε αναλάβει την πληρωμή τους. Είδε ότι είχε υποβιβασθεί σε αρχηγό μιάς ομάδος προσωπικών ακολούθων, που δεν είχανε άλλη σκέψη παρά να αποσπούνε χρήματα από τον ξένο ηγέτη τους. Τριακόσιοι Σουλιώτες είχανε καταταχθεί στην ομάδα του. Από αυτούς πάνω από εκατό ζητούσανε διπλή πληρωμή και διπλό σιτηρέσιο, λέγοντας ότι είναι αξιωματικοί που η αξιοπρέπεια τους δεν τους επέτρεπε να ξαπλώνουν στους καφενέδες του Μεσολογγίου, αν δεν τους συνόδευε ένας ακόλουθος για να τους βαστάει το τσιμπούκι.

G. Finley – Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως.

Λησταί των δημοσίων

Και αυτός ο Βύρων εις τας τελευταίας έτσι στιγμάς της ζωής του εφαίνετο φροντίζων ίνα τα χρήματα εγχειρισθώσιν εις αξίας χείρας. Εφοβείτο δε μήπως ήθελεν ωφεληθεί εξ αυτών η ιδιοτέλεια κομματικών τινών αρχηγών μάλλον ή αυτό το Έθνος.
Η δε κρίσις του στρατηγού Gordon περί των ανδρών, εις τους οποίους είχεν ανατεθεί η κατανάλωσις των κεφαλαίων του Δανείου, είχεν ως εξής: Εξαιρουμένου ίσως του Ζαΐμη, τα μέλη της ελληνικής διοικήσεως ουδέν άλλο είναι ειμή «λησταί των δημοσίων».

Pouqueville – Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως.

Τα Εγγλέζικα δάνεια

Ο σκοπός των Άγγλων όταν έδωκαν τα δάνειον εις την Ελλάδα ήτο διπλός: Πρώτον μεν έδωκαν αυτό εις μίαν εποχήν, κατά την οποίαν η ελληνική ανεξαρτησία ήτο ζήτημα, το δε δάνειον ήτο ασφαλισμένον επί της γης και των φθαρτών κτημάτων του Έθνους, ώστε εν αποτυχία των Ελλήνων, έβαλλον χέρι εις τας γαίας, και ελάμβανον το δάνειον με τους τόκους του, έπειτα δε θα εφαίνοντο και ευεργέται των Ελλήνων εις το μέλλον, διότι θα εμποδίζετο η εκτόπισις αυτών.

Φ. Φωτάκος – Ιστορία περί της Ελληνικής Επαναστάσεως.

Όλα με το αζημείωτο

Πολλά από τα ποσά που δόθηκαν, ήταν απόλυτα παράλογα. Ανάμεσα σ’ αυτά ήταν και 5.900 λίρες που πήρε ο Ορλάνδος πληρεξούσιος της Ελληνικής Κυβερνήσεως για να διαπραγματευθεί το αγγλικό δάνειο με τη δικαιολογία πως το ποσό αυτό το χρώσταγε η Ελληνική Κυβέρνησις στη γυναίκα του.
Το ασήμαντο ποσό των 5.045 λιρών δόθηκε για τις ατομικές ανάγκες των πληρεξουσίων Ορλάνδου και Λουριώτη. Οι κύριοι αυτοί έπρεπε να ζουν σα μεγάλοι άρχοντες στη Μποντ στρητ, όταν χιλιάδες συμπατριώτες τους πέθαιναν από την πείνα πάνω στα βουνά.

S. G. Howe – An Historical Sketch of the Greek Revolution.

Το δεύτερο δάνειο του 1825

Περισσότερα από δώδεκα εκατομμύρια δολλάρια εζητήθησαν και η Ελλάς επεβαρύνθη με το τρομερό αυτό χρέος, που το ένα πέμπτο από αυτό, καλά χρησιμοποιούμενο, θα επαρκούσε για να την καταστήση ανεξάρτητη. Η Κυβέρνησις δεν είχε πάρει από το ποσόν αυτό ούτε δύο εκατομμύρια, όταν έλαβε την καταπληκτική είδηση ότι το κεφάλαιο από τα δάνεια εξηντλήθη.
Όλα τα πλαστά κονδύλια αυτού του λογαριασμού δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν εδώ. Θα σημειώσωμεν όμως τα πλέον εντυπωσιακά. Οι κ.κ. Ρικάρδο και Ράλλης τραπεζοεμπορικός οίκος με γραφεία στο Λονδίνο και τις Ινδίες πήραν δια τας διαπραγματεύσεις του δανείου 64.000 λίρες. Όταν οι μετοχές έφτασαν εις τα 14% μόνον της αξίας των, οι κύριοι αυτοί έδωσαν 7.500 λίρες αλλά χρεώσανε και την Κυβέρνηση με την αξία των μετοχών. Εις τον λογαριασμό των εξόδων σημειώνεται και το ποσό των 113.000 λιρών δια την αγοράν μετοχών του πρώτου δανείου. Ενώ όμως την εποχή εκείνη οι μετοχές επωλούντο 22% τις χρέωσαν στην Κυβέρνηση με 54% και 55% και πονηρά οικειοποιήθηκαν την διαφορά.

S. G. Howe – An Historical Sketch of the Greek Revolution.

«Παπαφλέσσας ο αλητήριος»

Είχον φτάσει εις τον Πόρον προ καιρού τινός ογδοήκοντα βαρέλια μπαρούτι από συνεισφοράς των εν Σμύρνη Αδελφών, η πρώτη και μόνη συνδρομή οπού απεστάλη εις την Ελλάδα παρά των Αδελφών της Εταιρίας, αλλά και αυτή εις μάτην, επειδή, με το να ήτον διωρισμένη εις την παραλαβήν του Δικαίου Παπά Φλέσσα, αυτό ο αλιτήριος και ασυνείδητος την παρέλαβε και την επώλησεν, όθεν ήθελε και εχρηματολόγει, ενώ η Πατρίς εκινδύνευεν εκ της ελλείψεως τούτου του είδους, όθεν κατήντησαν οι Έλληνες εις τόσην στεναχωρίαν, ώστε εσύναζον εκ των χωρίων τα εκ μολύβδου αγγεία, δια να κάμουν βόλια.

Παλαιών Πατρών Γερμανός – Απομνημονεύματα

Αν πέσει το Μεσολόγγι

Να ενθυμηθώ ν’ αναφέρω τους προκρίτους Υδραιο – Σπετσιώτας, οίτινες εσκόπευον ν’ αναχωρήσουν από την Ελλάδα, και τους κατοίκους αυτών των νήσων οίτινες εφρόνουν εις περίπτωσιν απελπισίας να εμπαρκαρισθώσι και να σωθώσι εις της Ευρώπην; Τους Πελοποννησίους οίτινες προ της πτώσεως έλεγον: «και αν πέση το Μεσολόγγιον, όλη η Ελλάς είναι Μεσολόγγιον;»

Σπυρομήλιος – Χρονικό Μεσολογγίου 1825 – 1826

Κλοπές από τη στρατολογία

Ο κ. Τρικούπης πληροφορεί τον κόσμο ότι ο παλαίμαχος Αναγνωσταράς που έπεσε στη Σφακτηρία, βάδισε κατά του εχθρού επικεφαλής δέκα επτά μόνον ενόπλων χωρικών, παρ’ όλο που η Ελληνική Κυβέρνησις τον πλήρωνε για να στρατολογήση επτακοσίους άνδρες.
Ο Γκούρας έπαιρνε μερίδες για δώδεκα χιλιάδες άνδρες ενώ διοικούσε τρείς – τέσσερες χιλιάδες άνδρες. Είναι μάταιο οι ιστορικοί και οι ρήτορες να μας λένε ότι στην καρδιά των ανθρώπων που τους έλειπε η κοινή τιμιότης υπήρχε αληθινός πατριωτισμός. Μόνο στα γαλλικά μυθιστορήματα θα έπρεπε να εξυμνούνται άνθρωποι που συνδυάζουνε τον ηρωισμό με την απάτη.

G. Finley – Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως

Ο ρόλος των Φιλελλήνων

Η μεσολάβηση των ξένων στα ζητήματα της Ελλάδος είτανε κατά κανόνα ατυχής, συχνά ασύνετη, και κάποτε άτιμη. Ελάχιστοι από τους αξιωματικούς που μπήκαν στην ελληνική υπηρεσία κάνανε οτιδήποτε αντάξιο της προηγούμενης φήμης τους. Η σταδιοδρομία του Νόρμαν, του Φαβιέρου, του Τσώρτς και του Κόχραν σημαδεύτηκε από μεγάλες καταστροφές. Ο Φράνκ Άστιγκς, είτανε ίσως ο μόνος ξένος που ο χαρακτήρας του και τα κατορθωματά του καλυφθήκανε από πραγματική δόξα.
Αλλά η Ελλάδα ζημιώθηκε περισσότερο από εκείνους που ονόμαζαν Φιλέλληνες στην Αγγλία και την Αμερική. Μερικά από τα ατμόπλοια, για τα οποία η ελληνική κυβέρνηση πλήρωσε μεγάλα ποσά στο Λονδίνο, ουδέποτε εστάλησαν στην Ελλάδα. Μερικά από τα πεδινά πυροβόλα που αγοράσανε οι Έλληνες αντιπρόσωποι – Ορλάνδος και Λουριώτης – είτανε τόσο κακά κατασκευασμένα, που οι κυλίβαντες έσπαζαν με την πρώτη βολή. Στη Νέα Υόρκη είχανε υπογραφή συμφωνίες να ναυπηγηθούν δύο φρεγάτες και οι συμβληθέντες τα καταφέρανε με τέτιο τρόπο, ώστε η Ελλάς παρέλαβε μόνο μία, αφού πλήρωσε την αξία για δύο.

G. Finley – Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως

Διεφθαρμένοι Κολοκοτρώνης & Ανδρούτσος

Είναι παράξενο να βλέπει κανείς με ποιες συμπτώσεις δύο άνθρωποι τόσο διαφθαρμένοι και ηθικά ανάξιοι, όπως ο Κολοκοτρώνης και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, έγιναν λατρεμένοι ήρωες των Ελλήνων. Το πάνθεον της δόξης δεν είναι πάντοτε «παλάτι που κατοικεί μέσα στεφανωμένη η αλήθεια».

G. Finley – Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως

Πόλεμο όχι λαφυραγωγία

Αλλ’ ώ ανδρείοι απόγονοι των Ελλήνων κάθε ηλικίας, τάξεως και βαθμού, ως πότε δεν θέλετε να αισθανθήτε την φύσιν του πολέμου τον οποίον επεχειρίσθητε; Τι τρέχετε λαφυραγωγούντες και δεν αποφασίζετε να εξοδεύσετε όλας τα ουσίας εις προμήθειαν του πολέμου;

Εφημερίς «Αιτωλική» - 3 Αυγούστου 1821

Δεν πολεμούν αν δεν πλερωθούν

Σαν επήγα στα Τρίκορφα, είπαμε του Πετρόμπεη να στείλη εις τη Μάνη να φέρη βοήθεια και μας απεκρίθηκε ότι: «οι Μανιάτες δεν βγαίνουν αν δεν πλερωθούν». Τότε ήλθαν πεντακόσιοι Μανιάτες και τους επλέρωσαν όλαι αι επαρχίαι.

Θ. Κολοκοτρώνης – Απομνημονεύματα

Οι Μανιάτες και οι Βαλτινοί

Αν κατά την εισβολή του Δράμαλη, τα «Παιδία» - οι Μανιάτες – πέσανε μέσα στο Άργος, πρωτεύουσα του τρομοκρατημένου κράτους, και γδύσανε την προσφυγιά, όμως και κατά τη διάλυση του στρατοπέδου της Άρτας, 1822, τρομερές διαρπαγές έγιναν από Βαλτινούς, το ίδιο και κατά την εισβολή του Σκόντρα. Οι Βαλτινοί για τη Ρούμελη είναι ότι οι Μανιάτες για το Μοριά. Στα 1824, οι πολεμικοί πληθυσμοί της Δυτ. Ελλάδος και Ηπείρου, καταγίνονται σε αμοιβαίες διαρπαγές. Ο όχλος των πολεμικών λαών δεν έχει αυτό που λέμε πατριωτισμό μπροστά στο κέρδος το παράνομο. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για τα Υδραίϊκα, Ψαριανά κ.λ.π πληρώματα.

Γιάννης Βλαχογιάννης – Σχόλια στα «Ενθυμήματα Στρατιωτικά» του Κασομούλη

Μακρυγιάννης & αντικειμενικότητα

Αλλά αν ο Μακρυγιάννης στο κεφάλαιο για τον πανάθλιο ρόλο των δύο δυναστών της Αττικής Ανδρούτσου και Γκούρα εμφανίζει τη μεγαλύτερη εφικτή εγκυρότητα και πληροφοριακή ακρίβεια, αντίθετα στην εξιστόρηση των περιστατικών του εμφυλίου πολέμου (1824) και στις σχετικές παρατηρήσεις του είναι εντελώς αναξιόπιστος. Υπήρξε ο ίδιος ένας από τους πρωτεργάτες στην αδελφοκτόνα διχόνοια, έγινε από τη μία στιγμή στην άλλη στρατηγός, αφού εγκατέλειψε τους φίλους του και προχώρησε στους αντιπάλους – αντάλλαγμα της απιστίας και αποστασίας του – πολέμησε ο ίδιος τους αντικυβερνητικούς, έπεισε τους Ρουμελιώτες οπλαρχηγούς να εισβάλουν στο Μωριά και μεταχειρίσθηκε κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο για να κατισχύσει η συμμαχική του παράταξη. Αυτή η άμεση και δραστήρια εμπλοκή στη δίνη του εμφυλίου σπαραγμού τον υποχρεώνει να υπερασπισθεί με σθένος τις καλές του προθέσεις και την ανιδιοτέλεια των ενεργειών του και να επιρρίψει, αλλά με διόλου πειστική επιχειρηματολογία, τις ευθύνες της διαμάχης στους αντιπάλους. Εμφανίζει την προσχώρησή του στο κυβερνητικό στρατόπεδο ως εκδήλωση νομιμοφροσύνης και αγωνίζεται να αποδείξει ότι κανένα δεν έβλαψε και σε τίποτα δεν ωφελήθηκε. Η αναφορά σ’ αυτή τη θλιβερή περίοδο είναι επιθετική και παντού διαποτισμένη με την έξαψη και την παραφορά, που χαρακτηρίζει κάθε εμφύλια διχοστασία.
Ο Μακρυγιάννης είναι σίγουρος πως επιτελεί πατριωτικό χρέος και έντιμη πράξη πολεμώντας εναντίον των «ανταρτών» και «αντιπατριωτών». Δεν αμφιβάλλει διόλου. «Με το Βουλευτικόν ήταν το δίκαιο και η πατρίδα. Οι άλλοι ήθελαν να ρουφάνε τα εθνικά και μάλωναν. Και αν είναι δια την πατρίδα, δέχομαι να την βοηθήσω εγώ. Αφήτε με εμένα να τους διαλύσω αυτηνών εδώ την δύναμή τους όλη»
Δεν εξηγεί ωστόσο, γιατί προτίμησε αυτή τη πλευρά, γιατί ήταν πατριωτική και ηθική η πρωτοβουλία του. Ούτε ο ίδιος γνώριζε. Είναι μία καιροσκοπική επιλογή, ύστερα από σειρά διλήμματα που αντιμετωπίζει, τις προσωπικές αντιθέσεις και τη ρήξη με τον νεαρό γιό του Κολοκοτρώνη – «ένα παιδί», γράφει με καταφρόνηση ο Μακρυγιάννης – και τα εμπόδια για την πραγμάτωση των φιλοδοξιών του κάτω από τη σκιά των Κολοκοτρωναίων. Ο Μακρυγιάννης βλέπει που γέρνει η ζυγαριά της πολιτικής διαμάχης και εγκαίρως επιχειρεί τη μεταπήδηση στο στρατόπεδο των ισχυρότερων. Με όλο που γράφει τις αναμνήσεις του χρόνια πολλά ύστερα από τα γεγονότα, δεν μπορεί να τα αντικρύσει με νηφαλιότητα. Ούτε υποψία αυτοελέγχου, πουθενά ενδοιασμός, ούτε ίχνος μεταμέλειας. Ρίχτηκε στον εμφύλιο με ορμή και λύσσα, απαράλλαχτα όπως πολέμησε του Τούρκους. Χειρότερα ακόμα. Στους Τούρκους αναγνωρίζει ανδρεία και περηφάνεια, στους αδελφούς, τους χθεσινούς συντρόφους και τώρα θανάσιμους εχθρούς, όχι. Όλοι δειλοί και ανάξιοι. Είναι επιλήσμων, εμπαθής και άδικος.
Η αφήγηση του Μακρυγιάννη φέρνει στη μνήμη τις σελίδες του Θουκυδίδη που αναφέρονται στον εμφύλιο πόλεμο της Κέρκυρας πριν 2300 χρόνια: «ο εμφύλιος μεταδόθηκε από πόλη σε πόλη…. Για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους άλλαζαν αυθαίρετα την έννοια των λέξεων… Όποιος προλάβαινε κα κάνει κακό πριν τον άλλον ήταν αξιοθαύμαστος, καθώς και εκείνος που παρακινούσε τους άλλους στο κακό… οι κομματικοί φίλοι θεωρήθηκαν καλύτεροι από τους συγγενείς… αυτά τα κόμματα δεν γίνονταν για κοινωφελείς σκοπούς, σύμφωνα με τους νόμους, αλλά για να κορέσουν τη πλεονεξία….. Αιτία όλων αυτών ήταν η φιλαρχία που ξεκινάει από την αρπακτικότητα και τη φιλοδοξία. Και οι φατρίες αλληλοσπαράζονταν με λύσσα… Καθώς μάχονταν για να συντρίψουν τους αντιπάλους έκαναν τα φοβερότερα κακουργήματα για να τους εκδικηθούν… με μοναδικό κριτήριο την ικανοποίηση της φατρίας τους»

Κυριάκος Σιμόπουλος – Ιδεολογία και αξιοπιστία του Μακρυγιάννη

Arcadians
Τρίτη 16 Μαρτίου 2010