Γλύτωσε την καταστροφή και αναδεικνύεται η αρχαία Τραπεζούντα

 «Η αποκάλυψη της αρχαίας Τραπεζούντας, της οποίας η ίδρυση τοποθετείται τον 5ο αι. π.Χ., καταδεικνύει τη μεγάλη συμβολή των αρχαίων Αρκάδων σε θέματα πολεοδομικής οργάνωσης»

Νικήτρια στη μάχη με τον χρόνο και τα λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ βγαίνει η χαμένη για 2.500 χρόνια Τραπεζούντα. Όχι το μεγάλο αστικό και πολιτιστικό κέντρο του Πόντου, αλλά της Αρκαδίας, λίγο έξω από το χωριό Κυπαρίσσια. Μία από τις καλύτερα ρυμοτομικά σχεδιασμένες πόλεις της αρχαιότητας που έχασε την πρώτη μάχη όταν ο Επαμεινώνδας ίδρυσε τη Μεγαλόπολη το 369 π.χ.

Τραπεζούντα και Μεγαλόπολη βρέθηκαν αντίπαλες ξανά στη νεώτερη εποχή, όταν η δεύτερη με το εργοστάσιο της ΔΕΗ θέλησε να ξεθεμελιώσει την πρώτη για να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα λιγνίτη που βρίσκονται στα σωθικά της. Αυτή τη φορά όμως η Τραπεζούντα κατάφερε να επιβιώσει. Και παρά το ότι είναι δύσκολο να τη βρει κάποιος, έτσι πνιγμένη στα αγριόχορτα και χωρίς σήμανση, σύντομα- και εφόσον η ΔΕΗ δώσει το προβλεπόμενο κονδύλι των 450.000 ευρώ-, η Αρκαδία θα αποκτήσει έναν ακόμη σημαντικό επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο.

«Για πρώτη φορά ήρθε στο φως στην Αρκαδία μία οχυρωμένη πόλη των κλασικών χρόνων, που σώζεται σήμερα σε συνολική έκταση περίπου 385 στρεμμάτων», λέει στα «ΝΕΑ» η δρ. Αρχαιολογίας και αναπληρώτρια διευθύντρια της ΛΘ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Άννα- Βασιλική Καραπαναγιώτου, που ανέσκαψε την περιοχή από το 1998-2001 και πρωτοστάτησε στις προσπάθειες για να σωθεί η αρχαία Τραπεζούντα. «Ακολουθεί το λεγόμενο κανονικό σύστημα ρυμοτομίας, με ευθύγραμμους, παράλληλους και κάθετους δρόμους» Η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε τμήμα του αρχαίου οχυρωματικού τείχους. Παράλληλους δρόμους που διέτρεχαν την πόλη το πλάτος των οποίων έφτανε τα 4,60 μ., τμήματα σπιτιών- «ασυνήθιστα μεγάλων που αγγίζουν τα 500 τμ.» -, με πηγάδια και αυλές αποθηκευτικούς χώρους, αλλά και πολλά κινητά ευρήματα: νομίσματα, πιθάρια, αγγεία πόσης, οίνου, τραπεζιού, λυχνάρια, σύνεργα υφαντικής και γεωργικής τέχνης, που μιλούν για την καθημερινή ζωή των κατοίκων.

Πώς όμως γνωρίζουμε ότι αυτή η χαμένη πόλη είναι η αρχαία Τραπεζούντα που αναφέρει και ο Παυσανίας; «Επιγραφές δεν έχουν βρεθεί», εξηγεί η κ. Καραπαναγιώτου. «Τα ευρήματα όμως χρονολογούνται έως τον ύστερο 4ο αι. π.χ. Η απότομη διακοπή της ζωής στον οικισμό συμπίπτει με την περίοδο μετά τον συνοικισμό της Μεγαλόπολης στη δεκαετία του 370 π.χ., κάτι που ταιριάζει και με όσα μαρτυρά ο Παυσανίας:

Μεταξύ των πόλεων που συμμετείχαν στο συνοικισμό της Μεγαλόπολης ήταν και η Τραπεζούς. Οι κάτοικοι της Τραπεζούντος αρνήθηκαν να συμβιβαστούν με την απόφαση των φυλετικών οργάνων τους για εγκατάστασή τους στη νεοϊδρυθείσα πόλη. Η αντίδρασή τους αυτή δεν έμεινε ατιμώρητη από τους υπόλοιπους Αρκάδες, όσοι δε από τους Τραπεζούντιους διεσώθησαν από τη θανάτωση εγκατέλειψαν την πόλη τους και αναχώρησαν για την Τραπεζούντα του Πόντου, πόλη με την οποία είχαν στενές σχέσεις, αλλά όχι σαφώς ξεκαθαρισμένες».

Η αποκάλυψη της αρχαίας Τραπεζούντας, της οποίας η ίδρυση τοποθετείται τον 5ο αι. π.Χ., καταδεικνύει τη μεγάλη συμβολή των αρχαίων Αρκάδων σε θέματα πολεοδομικής οργάνωσης

Πώς θα πάτε

Έχοντας αφετηρία την Καρύταινα θα κατευθυνθείτε προς την Ανδρίτσαινα: 0,6 χλμ. μετά τη γέφυρα του Αλφειού θα συναντήσετε αριστερά σας ασφάλτινη διακλάδωση την οποία ακολουθείτε. Σε 3,9 χλμ. θα συναντήσετε το χωριό Μαυριά όπου, στο μικρό πλάτωμα στην είσοδο του χωριού, θα κατευθυνθείτε αριστερά- εξηγεί ο Κώστας Κατσίγιαννης, από την ομάδα των ταξιδιωτικών οδηγών των «ΝΕΩΝ». Σε 1,2 χλμ. θα δείτε αριστερά σας να ξεκινά μικρός, βατός χωματόδρομος και πινακίδα που δείχνει προς το χωριό Κυπαρίσσια. Ακολουθείτε τον χωματόδρομο και αφού περάσετε την πινακίδα της ΔΕΗ η οποία απαγορεύει την είσοδο, θα αφήσετε το όχημά σας έχοντας διανύσει 300 μ. Θα περάσετε από τον υποτυπώδη φράχτη που βρίσκεται δεξιά σας και θα περπατήσετε περίπου 50 μ. μέχρι να βρείτε κάποια από τα υπολείμματα της αρχαίας πόλης. Εάν θέλετε να δείτε περισσότερα, πρέπει να διανύσετε ακόμα 300 μ. με το αυτοκίνητο το οποίο θα αφήσετε σε μικρό ξέφωτο.

 Της Μαίρης Αδαμοπούλου
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Τα Νέα" την Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2009
----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Περισσότερα για την αρχαία Τραπεζούντα  μπορείτε να διαβάσετε στην εισήγηση της Άννας Καραπαναγιώτου, στο Α’ Παγκόσμιο Αρκαδικό Διαδικτυακό Συνέδριο, όπου μας δίνει λεπτομέρειες από την ανασκαφική της έρευνα.

Arcadians
16 Οκτωβρίου 2009