Αναδημοσίευση από το Βήμα της Κυριακής 10 Μαΐου 2009
Του Β. Χιώτη

Μια νομοθετική ρύθμιση για τα μέσα ενημέρωσης που ίσχυε επί 54 χρόνια απεσύρθη την τελευταία στιγμή υπό την πίεση μικροκομματικών και εκδοτικών σκοπιμοτήτων.

2% Τα δάκρυα του κροκόδειλου
Τα συμφέροντα, οι παρασκηνιακές κινήσεις, τα αυταπόδεικτα ψεύδη και το πραγματικό σκάνδαλο

ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ που πέρασε μια φορολογική ρύθμιση που αφορούσε όλες τις εφημερίδες και όλα τα μέσα ενημέρωσης, η οποία νομοθετήθηκε για πρώτη φορά πριν από 54 χρόνια (το 1955 επί κυβερνήσεως Παπάγου) και η ισχύς της ανανεώθηκε από ΟΛΕΣ τις κυβερνήσεις που ακολούθησαν, εμφανίστηκε ως... σκάνδαλο! Το πραγματικό σκάνδαλο, βεβαίως, βρίσκεται στις μεθοδεύσεις εκείνων που οδήγησαν στην απόσυρση της ρύθμισης. Ενα σκάνδαλο μικροκομματικών και μικροεκδοτικών σκοπιμοτήτων, παρά τα δάκρυα που εκ των υστέρων χύνουν όσοι κροκόδειλοι συνέπραξαν στην τέλεσή του. Τι είναι λοιπόν αυτό το περίφημο 2%; Τι λένε ΟΛΕΣ (πλην μιας...) οι εφημερίδες; Τι έκαναν κυβέρνηση και αντιπολίτευση; Και ποια είναι τελικά η θλιβερή πραγματικότητα για όσα παρασκηνιακά συνέβησαν τα τελευταία εικοσιτετράωρα;
     Το ζήτημα του δικαιώματος των εφημερίδων να δαπανούν ετησίως ποσόν ίσον προς το 2% των εσόδων από πωλήσεις φύλλων και διαφημίσεις χωρίς δικαιολογητικά έχει προκαλέσει τις τελευταίες ημέρες ποικίλες συζητήσεις. Η πραγματική αιτία θα καταγραφεί στις σκοτεινές σελίδες της ιστορίας του ελληνικού Τύπου.
     Ανταγωνισμοί και επιδιώξεις επαγγελματικές, συχνά άνομες ψευδολογίες και συκοφαντίες, ψεύδη αυταπόδεικτα συνθέτουν το μωσαϊκό αυτής της ιστορίας, που φυσικά διαπλέκεται με πολιτικά πρόσωπα. Εν τω μεταξύ μπορεί να περιγραφεί το πλούσιο παρασκήνιο που αποκαλύπτει πώς ορισμένοι πολιτικοί γίνονται όργανα συμφερόντων- πραγματικών, βαρυνομένων με κατηγορίες του κοινού ποινικού δικαίου και σκανδαλωδώς ευνοηθέντων από περισσότερες της μιας κυβερνήσεις.
     Το δικαίωμα των εφημερίδων για το 2% των εσόδων τους είχε καθιερωθεί νομοθετικώς από το 1955, παρατεινόμενο έκτοτε διαρκώς και με καταληκτική ημερομηνία 31.12.2008. Εν όψει αυτής της προθεσμίας η Ένωση Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΙΗΕΑ) ζήτησε από τους αρμόδιους υπουργούς την παράταση ισχύος της διατάξεως. Η κυβέρνηση διά των αρμοδίων τότε υπουργών κκ. Γ. Αλογοσκούφη και Θ. Ρουσόπουλου απάντησε ότι θα συζητήσει το θέμα και θα το θέσει υπόψη του Πρωθυπουργού. Ταυτοχρόνως η εφημερίδα «Καθημερινή» γνωστοποίησε την αντίθεσή της στη ρύθμιση αυτή για μυστηριώδεις λόγους που την αφορούν.
      Εν συνεχεία η αποχώρηση από την κυβέρνηση του κ. Ρουσόπουλου πάγωσε την υπόθεση καθώς έπρεπε να ενημερωθούν οι νέοι αρμόδιοι υπουργοί. Ο δε κ. Αλογοσκούφης, γνωρίζων την αντίδραση της «Καθημερινής», φαίνεται ότι δεν ήθελε να προσθέσει και άλλους πονοκεφάλους σε όσους είχε.
     Το ζήτημα επανήλθε από τις αρχές του 2009, καθώς μάλιστα η διεθνής οικονομική κρίση άρχισε να έχει σημαντικές επιπτώσεις στη λειτουργία των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Οι συναρμόδιοι υπουργοί κκ. Ι. Παπαθανασίου και Πρ. Παυλόπουλος δήλωσαν στην Ένωση Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών ότι η κυβέρνηση συζητεί την παράταση του δικαιώματος των εφημερίδων για το 2% υπό την προϋπόθεση να συμφωνήσει με τη ρύθμιση, έστω και σιωπηρώς, η αξιωματική αντιπολίτευση για να μη δημιουργηθεί η εντύπωση ότι η κυβέρνηση επιδιώκει συναλλαγή με τις επιχειρήσεις Τύπου.
Επίσης η κυβέρνηση δήλωσε ότι, όπως άλλωστε είχε προτείνει η Ένωση Ιδιοκτητών, το ποσόν του 2% θα υπόκειται σε αυτοτελή φορολογία 10% ετησίως, ανεξαρτήτως τού αν η επιχείρηση Τύπου που κάνει χρήση του δικαιώματος θα έχει κέρδη ή ζημιές τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
     Συμφωνήθηκε να γίνουν οι απαραίτητες διαβουλεύσεις. Οι ιδιοκτήτες της «Καθημερινής» πληροφορηθέντες τις εξελίξεις αντέδρασαν με δημοσίευμα που προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση της Ενώσεως Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών. Η ΕΙΗΕΑ στην ανακοίνωσή της τόνιζε: «Η Ένωση Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών καταγγέλλει τη στάση του ομίλου της “Καθημερινής”στο θέμα της κατάργησης του επί 55ετία ισχύοντος νόμου για το 2% των δαπανών των εφημερίδων ενέργεια αυτή ,σε μια περίοδο κρίσεως για ολόκληρο τον Τύπο, είναι βλαπτική για το σύνολο των εφημερίδων και ιδιαίτερα για τις μικρότερες, οι οποίες ενδεχομένως θα αναγκασθούν να διακόψουν την έκδοσή τους. Η στάση αυτή της “Καθημερινής”, μέλους της ΕΙΗΕΑ, είναι απαράδεκτη. Πολύ περισσότερο αφού είναι γνωστό ότι ο όμιλος Αλαφούζου έλαβε από τη σημερινή κυβέρνηση, χαριστικά, άδεια λειτουργίας τηλεοπτικού σταθμού πανελλήνιας εμβέλειας».
      Μετά την έκδοση αυτής της ανακοίνωσης ακολούθησε μια περίοδος ηρεμίας, κατά την οποία ορισμένοι υπουργοί είχαν ενδείξεις ότι οι αντιδράσεις είχαν περιορισθεί, ενώ η Ένωση Ιδιοκτητών εξασφάλισε τη συναίνεση του ΠαΣοΚ, με τους εκπροσώπους της αξιωματικής αντιπολίτευσης να δηλώνουν ότι εν πάση περιπτώσει δεν πρόκειται να υπερβούν τα όρια της απλής καταψήφισης της διάταξης, καθώς θα καταψηφίσουν ολόκληρο το νομοσχέδιο.
     Με αυτά τα δεδομένα ο αρμόδιος υπουργός κ. Ι. Παπαθανασίου κατέθεσε πριν από δέκα ημέρες στη Βουλή σχετική τροπολογία, ώστε να ψηφισθεί την περασμένη Πέμπτη και όχι «νύχτα ή την τελευταία στιγμή», όπως υποστήριξαν εκ των υστέρων ορισμένοι βουλευτές.
     Ως την περασμένη Τρίτη, οπότε και άρχισε η συζήτηση στη Βουλή του νομοσχεδίου που περιελάμβανε τη σχετική τροπολογία, κανένα κόμμα δεν είχε εκφράσει αντιρρήσεις σε Παράλληλες υποθέσεις

Τι συνέβη στη Γαλλία
Στην περίπτωση της συγκεκριμένης ρύθμισης τα κόμματα και οι βουλευτές απέδειξαν για μία ακόμη φορά ότι δεν σκέφτονται όπως οι λαοί της Δυτικής Ευρώπης.
     Τον περασμένο Ιανουάριο ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας κ. Νικολά Σαρκοζί ανακοίνωσε ένα τριετές σχέδιο υποστήριξης του γαλλικού Τύπου, συνολικού κόστους 600 εκατ. ευρώ. Η απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης ελήφθη έπειτα από αίτημα 150 επιχειρήσεων Τύπου που καταγράφηκε σε 90 διαφορετικές συνελεύσεις, επισημαίνοντας ότι η διεθνής κρίση έχει προκαλέσει σημαντική μείωση των διαφημιστικών εσόδων, πτώση των πωλήσεων και αύξηση του κόστους παραγωγής. Με στοιχεία του 2008, 12 εφημερίδες πανεθνικής κυκλοφορίας στη Γαλλία βρίσκονται μεταξύ των πλέον ζημιωμένων και απειλούνται χιλιάδες θέσεις εργασίας στον Τύπο και στο δίκτυο διανομής.
     Παρά το γεγονός ότι με τη δέσμη μέτρων του προέδρου Σαρκοζί παραχωρούνταν σημαντικά φορολογικά και οικονομικά προνόμια στις γαλλικές εφημερίδες- όπως η αύξηση της κρατικής διαφήμισης και η επιδότηση δωρεάν συνδρομών σε αναγνώστες νεαρής ηλικίας-, η κοινή γνώμη επιδοκίμασε την κρατική πρωτοβουλία και τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν εναντιώθηκαν στις κυβερνητικές αποφάσεις αναγνωρίζοντας τη συμβολή των ΜΜΕ στην έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση των πολιτών σε μια εποχή όπου ανθούν φαινόμενα παραπληροφόρησης.
     Στην Ελλάδα την περασμένη εβδομάδα συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε την περασμένη Τετάρτη να αποσύρει τροπολογία από τη Βουλή που επανέφερε ένα καθεστώς ενίσχυσης του Τύπου το οποίο ισχύει από το 1955, γιατί δεν τόλμησε να επιβληθεί σε μια μερίδα βουλευτών της που κινήθηκε με τη νοοτροπία του όχλου, αλλά και στα κόμματα της αντιπολίτευσης που, προκειμένου να υποχρεώσουν τον αντίπαλό τους σε μια κοινοβουλευτική υποχώρηση, αδιαφόρησαν για τις κοινωνικές επιπτώσεις της επέμβασής τους.
     Στο παρασκήνιο όμως εκινήθησαν διάφοροι παράγοντες με στόχο να εκβιάσουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης για να αλλάξουν στάση και να υποχρεώσουν την κυβέρνηση να αποσύρει τη διάταξη για να... μην πέσει!
      Μοχλός για την κίνηση αυτή υπήρξε κυβερνητικός βουλευτής τον οποίο ο κ. Καραμανλής απομάκρυνε από την κυβέρνησή του, αφού προηγουμένως ο ίδιος βουλευτής μετέχων της πρώτης κυβερνήσεως της ΝΔ είχε δηλώσει ότι όλοι οι υπουργοί (περιλαμβανομένου προφανώς και του ιδίου) είναι καραγκιόζηδες. Προφανώς ευαισθητοποιήθηκε από τα επιχειρήματα των συμφερόντων που αντιμάχονταν τη διάταξη.
      Δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι μια κίνηση βουλευτών της ΝΔ είχε εκδηλωθεί και ότι με αφορμή την τροπολογία αυτή θα μπορούσε να... ανατραπεί η κυβέρνηση, αν όλη η αντιπολίτευση συμπαρατασσόταν με την ομάδα των αντιδρώντων βουλευτών της ΝΔ. Ετσι ορισμένοι παράγοντες της αντιπολίτευσης θυσίασαν την αξιοπιστία τους στην προσδοκία κομματικού οφέλους με ανόητους υπολογισμούς, οι οποίοι απλώς δεν έλαβαν υπόψη τους τη δυνατότητα της κυβέρνησης να αποσύρει την τροπολογία.
Πράγματι, έπειτα από αυτά τα γεγονότα η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι αποσύρει την τροπολογία αυτή. Η εξέλιξη προκάλεσε την αντίδραση της Ενώσεως Ιδιοκτητών, η οποία με ανακοίνωσή της διεκδικεί επαναφορά των όσων ίσχυαν τα τελευταία 55 χρόνια.

Το ιστορικό της τροπολογίας
Οι πρώην υπουργοί κκ. Θ. Ρουσόπουλος (αριστερά) και Γ. Αλογοσκούφης όταν η υπόθεση ανήκε στην αρμοδιότητά τους είχαν ενημερώσει την Ένωση Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων ότι θα θέσουν το ζήτημα υπόψη του Πρωθυπουργού. Στην πορεία, ο πρώτος απεχώρησε της κυβερνήσεως και ο δεύτερος δεν προχώρησε στην ενημέρωση
     Η κυβερνητική τροπολογία προέβλεπε την παράταση ως τις 31.12.2011 της δυνατότητας που είχαν ως το τέλος του χρόνου οι εφημερίδες στην έκπτωση δαπανών χωρίς δικαιολογητικά σε ποσοστό 2% επί των ακαθαρίστων εσόδων για τις επιχειρήσεις Τύπου, αφού προηγουμένως το ποσοστό αυτό θα φορολογείτο με συντελεστή 10%. Αυτού του είδους η διάταξη θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1955, με δυνατότητα τότε έκπτωσης δαπανών χωρίς δικαιολογητικά σε ποσοστό 3%. Το 1978 το ποσοστό αυξήθηκε στο 4% και από το 1987 επεκτάθηκε και στις εβδομαδιαίες, δεκαπενθήμερες και μηνιαίες εφημερίδες και περιοδικά. Το 1997 το ποσοστό μειώθηκε στο 2%, ενώ η τελευταία παράταση της ισχύος της εγκρίθηκε στις αρχές του 2004 από την κυβέρνηση Σημίτη (με ομόφωνη έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου) και καταργήθηκε στο τέλος του 2008, καθώς η κυβέρνηση Καραμανλή είχε ανακοινώσει διά του κ. Θ. Ρουσόπουλου ότι δεν σκοπεύει να την παρατείνει άλλο λόγω των πιέσεων που δεχόταν από τον όμιλο Αλαφούζου.

Τι λέει η Ένωση Ιδιοκτητών
Για το 2% των δαπανών των εφημερίδων χωρίς δικαιολογητικά, η Ενωση Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:
«Η αντιμετώπιση από μερίδα του πολιτικού κόσμου ως σκανδαλώδους της παρατάσεως ισχύος της διατάξεως για αναγνώριση μέχρι 2% των ακαθάριστων εσόδων των εφημερίδων ως δαπανών, για τις οποίες δεν απαιτούνται δικαιολογητικά, επιβάλλει την ενημέρωση του κοινού, εφόσον η αντιμετώπιση αυτή δημιουργεί σκιές εις βάρος των εφημερίδων.
     Για πρώτη φορά η κυβέρνηση Παπάγου καθιέρωσε τη διάταξη αυτή καθορίζοντας το ποσοστό σε 3%. Η μεταδικτατορική κυβέρνηση Καραμανλή το 1978 αυξάνει το ποσοστό σε 4%. Επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη, το 1992 με Υπουργό Οικονομικών τον κ. Τίμο Χριστοδούλου το ποσοστό αυτό μειώνεται σε 3%, πλην όμως το 1993, ο νέος Υπουργός κ. Στέφανος Μάνος αυξάνει εκ νέου και αναδρομικά το ποσοστό αυτό σε 4% μόνο για τον Τύπο. Το 1997, επί κυβερνήσεως Κώστα Σημίτη, το ποσοστό μειώνεται από 4% σε 2%. ‘Έκτοτε, οι Υπουργοί Οικονομικών κκ. Γιάννος Παπαντωνίου, Νίκος Χριστοδουλάκης και Γιώργος Αλογοσκούφης διατήρησαν τη διάταξη.
     Οι αντιδράσεις κατά της διάταξης αυτής ξεκίνησαν από μια καθημερινή εφημερίδα, η οποία διέθετε πάντοτε πόρους αφορολόγητους και ενισχυτικούς της δραστηριότητάς της από τη ναυτιλία. Τι ακριβώς συνέβη με τις χρηματοδοτήσεις αυτές προς την εφημερίδα αυτή δεν είναι γνωστό, διότι η διαφάνεια την οποία επικαλείται δεν φτάνει σε αυτά τα σημεία. Έκτοτε, διάφοροι πολιτικοί, περιλαμβανομένων και προσώπων που, όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, είχαν διατηρήσει ή αυξήσει το ποσοστό αυτό ως αρμόδιοι υπουργοί, ανταγωνίζονται ποιος θα υβρίσει περισσότερο τις εφημερίδες και ποιος θα τις κατηγορήσει εντονότερα ως χειραγωγούς της κοινής γνώμης. Περιέργως, της ιδίας κοινής γνώμης που τους έχει εκλέξει “υπό τη χειραγώγηση” του Τύπου.
     Ο πόλεμος μερίδας του πολιτικού κόσμου κατά των εφημερίδων αποδεικνύει τη σημασία του Τύπου στον έλεγχο των επαγγελματιών της πολιτικής.
Η οικονομική κατάσταση των εφημερίδων διεθνώς είναι πολύ κακή. Αυτό δεν θα ενδιέφερε κανέναν, αν ο Τύπος δεν ήταν ο μόνος ελεγκτής της εξουσίας στα δημοκρατικά πολιτεύματα. Ευνομούμενες χώρες, όπως η Αμερική, η Γαλλία και άλλες, εξετάζουν με μεγάλη σοβαρότητα τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την ενίσχυση του Τύπου. Αντιθέτως στη χώρα μας, ιδίως οι τελευταίες κυβερνήσεις είτε κωφεύουν στα προβλήματα του Τύπου είτε, και το χειρότερο, τα επιδεινώνουν, αν όχι τα δημιουργούν.
     Τέλος, όσον αφορά το δήθεν αφορολόγητο αυτού του 2%, παρατηρούμε ότι κατ΄ αρχήν φόρος οφείλεται όταν υπάρχουν κέρδη. Ο Ελληνικός Τύπος δυστυχώς όχι μόνο δεν έχει κέρδη στη συντριπτική του πλειοψηφία, αλλά αντιθέτως έχει μεγάλα οικονομικά προβλήματα, εξαιτίας των οποίων απειλούνται μέχρι και θέσεις εργασίας. Παρά ταύτα, η πρότασή μας προς την παρούσα κυβέρνηση για παράταση της ισχύος της διατάξεως αυτής περιελάμβανε και τη θέση να φορολογηθούν οι δαπάνες αυτές αυτοτελώς, και ανεξαρτήτως υπάρξεως κερδών, με 10%. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος θα εισέπραττε περισσότερα από όσα θα εισπράξει από την κανονική φορολόγηση των εφημερίδων επί ανυπάρκτων κερδών.
Αυτά προς ενημέρωση των αναγνωστών μας.»

Τα ψεύδη
Όσοι οργάνωσαν τον θόρυβο με στόχο τη ματαίωση της φορολογικής ρύθμισης κατέφυγαν σε προφανή ψεύδη. Μίλησαν για φοροαπαλλαγές ενώ η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική.
     Η νομοθετική ρύθμιση προέβλεπε να έχουν οι εφημερίδες το δικαίωμα να ξοδεύουν το 2% των εσόδων τους χωρίς δικαιολογητικά. Είναι πασίγνωστον ότι η συλλογή πληροφοριών προϋποθέτει έξοδα και πληρωμές σε βοηθούς και περιστασιακούς συνεργάτες- φαντασθείτε τον απεσταλμένο μιας εφημερίδας στη Βαγδάτη ή στο Αφγανιστάν σήμερα, στο Βιετνάμ και στο Κονγκό χθες, να ζητεί αποδείξεις για τα εκεί έξοδά του... Πώς θα καλυφθούν τα έξοδα;
      Η αντιμετώπιση αυτών των αναγκών οδήγησε στη ρύθμιση του 2%, το οποίον όμως ΔΕΝ είναι αφορολόγητο, όπως ψευδώς ισχυρίστηκαν οι θορυβοποιοί βουλευτές, άσχετοι με το θέμα οι περισσότεροι (και αυθημερόν μετανοήσαντες- ορισμένοι). Η ρύθμιση προβλέπει ότι όσα ποσά διατίθενται για δαπάνες χωρίς δικαιολογητικά λογίζονται ως ειδικά κέρδη και φορολογούνται αμέσως με 10% ανεξαρτήτως του αποτελέσματος (κέρδη ή ζημιές) που έχει κάθε εκδοτική εταιρεία. Σε μια εποχή δηλαδή σαν την τωρινή, όπου όλες οι εφημερίδες λειτουργούν με ζημιές, το Δημόσιο όχι μόνο δεν χαρίζει τίποτε αλλά θα εισέπραττε και φόρους που τώρα ΔΕΝ εισπράττει. Τα σχόλια είναι περιττά...

Για να διαβάσετε το άρθρο στην ηλεκτρονική έκδοση του «Βήματος της Κυριακής», πατήστε εδώ.


Arcadians
Κυριακή 10 Μαΐου 2009