Η Επέτειος της Παλιγγενεσίας για τους Ηραιάτες

     Ημέρα χαράς για το Πανελλήνιον η επέτειος της Παλιγγενεσίας, η συμβολική 25^η Μαρτίου με το διπλό νόημα που περιέχει. Ημέρα του Ευαγγελισμού, με την ενσάρκωσι του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου και ημέρα της Εθνικής εξεγέρσεως για την πολιτική αποκατάστασι των Ελλήνων. Διπλός εορτασμός λοιπόν. Πανηγυρίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία και το Ελληνικόν Έθνος. Είμεθα υπερήφανοι ως χριστιανοί και ως Έλληνες. Ο Γορτύνιος διδάσκαλος και ποιητής έχει διακηρύξει ότι σήμερα, τέτοια ημέρα «χαρά έχουν τα βουνά» και «τα Κάστρα περιφάνεια», «γιατί γιορτάζει η Παναγιά», «γιορτάζει κ’ ή πατρίδα».
     Εδώ σήμερα από την εντολή της Εθνικής Συνειδήσεως για το μεγαλούργημα του 1821 ξεκινά ένα χρέος, ξεχωριστό χρέος. Να ξεκινήση ο λόγος από τον τόπο μας και τους ανθρώπους μας. Γιατί διεκδικούν πρωτεία στον επελευθερωτικόν Αγώνα του 1821 και στην επταετή διαξαγωγή του. Επτά ολόκληρα χρόνια εχρειάστηκε η Ελευθερία για να επανεγκατασταθή στην αρχαία πατρίδα της αιματωμένη και ταλαιπωρημένη, αλλά ορθή και δυναμική. Έχει σημασία ότι οι άνθρωποι αυτού του τόπου ήσαν παρόντες από την πρώτη στιγμή, έδωκαν αίμα και πνεύμα.
     Από την πρώτη αναπόλησι των ιστορικών γεγονότων, ανατρέχει ευθύς αμέσως η μνήμη στον θρυλικόν άρχοντα της Λιοδώρας τον Κόλια Πλαπούτα. Προήρχετο από τους Ντρέδες της Τριφυλίας, συνδέεται με τ’ Αρβανιτοχώρια και τα Σουλιμοχώρια και νέος εγκατεστάθη στου Παλούμπα, γενάρχης της οικογενείας, νοικοκύρης, Κλεφταρματολός, αφωσιωμένος στην οικογένεια του Μοραγιάννη γερό – Δεληγιάννη, πρώτος ανάμεσα στους δώδεκα Παλουμπαίους καπεταναίους της παροιμίας. Τον Κόλια περιβάλλει ο θρύλος και κοντά του αναφέρονται ονόματα άλλων χρόνων και καιρών: Μαυροιδεής Πιτσούνης, Θανασάς από Τουρκόρραφτι, Δήμος από τους Αράπηδες, Λιάκος Παλουμπιώτης, Τσούκας, Καψοκαλυβιώτης και μερικοί άλλοι που ανήκουν στο κλέφτικο.
     Τα Κολιόπουλα, που ανέδειξαν ιστορικά πλέον τ’ όνομα της οικογενείας Πλαπούτα και του Παλούμπα και της Ηραίας όλης συνδέονται αμέσως με την Ελληνική Επανάστασι από τις πρώτες στιγμές που εξεκίνησε. Από τους συγχρόνους της μεγάλης εξορμήσεως ιστοριογράφους ο καλύτερα πληροφορημένος Πρωτοσύγκελλος Αμβρόσιος Φραντζής προσφέρει θετικές ειδήσεις για όσα συνέβαιναν στον χώρο της Λιοδώρας, εγκωμιαστικώς: «Οι αδελφοί Πλαπούται, Δημήτριος και Γεωργάκης, υιοί του Κόλια, διαδεχθέντες την υπηρεσίαν του πατρός των, οπαδοί της πολυπειρίας και ικανότητός του, μεμυημένοι εις τα της Φιλικής Εταιρείας, είχαν την βεβαιότητα ότι την 25^η Μαρτίου έμελλε να εκραγή η Ελληνική Επανάστασις, συνεννοηθέντες μετά του Θ. Κολοκοτρώνη και τινών άλλων, συνήθρησαν εκ της ιδίας αυτών κώμης Παλούμπα 50 οπλοφόρους, λαβόντες δε πρώτον τας ευχάς του γέροντος πατρός των και προσκαλέσαντες τον ιερέα έψαλον εν τω μέσω της κώμης των Λιτανίαν και ούτως ασπασάμενοι τας αγίας εικόνας και αλλήλους, μετέβησαν την 20^η Μαρτίου εις την κώμην Μπέτζι, λέγοντες ότι έφθασεν η στιγμή και η πατρίς ελευθερούται από τας χείρας των τυράννων. Μέχρι της 21^ης Μαρτίου συνήχθησαν εις την κώμην Μπέτζι 800 περίπου Έλληνες οπλοφόροι με σημαίας ανοικτάς από κάθε κώμην, προς τους οποίους οι Πλαπούται ωμίλησαν με την χωρικήν αυτών ρητορικής ούτως: αδελφοί, όσα βλέπετε ανέλπιστα μη θεωρείτε ότι είναι τρελά και ανόητα πράγματα, πληροφορηθήτε με όλην την αλήθειαν ότι τα γράφουν τα βιβλία μας και αν δεν πιστεύετε τους λόγους μας, ρωτάτε και τους ιερείς οπού τα γνωρίζουν να σας ειπούν….»
     Τι σημαίνουν αυτά? Σημαίνουν ότι οι Πλαπουταίοι την 20^η Μαρτίου 1821 στου Μπέτζι έστησαν το πρώτο Ελληνικό Στρατόπεδο, δηλαδή πριν ξημερώση η 25 Μαρτίου. Δεύτερον, κατά την χωρικήν ρητορικήν Πλαπούτα, Επανάστασις και Ελευθερία της Ελλάδος ερχόταν ως θέλημα Θεού και ότι γράφουν τα βιβλία δεν ξεγράφεται. Τρίτον, μέσα από την καρδιά της Λιοδώρας ερχόταν το πρώτο μήνυμα ενάρξεως της Επαναστάσεως, με καταρτισμένο Στρατόπεδο 800 συνειδητών οπλοφόρων. Σημασίαν ακόμη έχει ότι εντός των ημερών οι Δεληγιανναίοι ωργάνωσαν με 400 ενόπλους από το Τμήμα Άκοβας και Πέρα Μεριάς δεύτερο Στρατόπεδο και έγιναν δύο τα Στρατόπεδα. Ας σημειωθή ότι οι παλαιοί κάποι των Δεληγιανναίων, οι Πλαπούται, δεν παρέλειψαν να συνεννοηθούν με τον Θεόδωρον Κολοκοτρώνη, πλησίον του οποίου ο Δημητράκης θα πολεμή καθ’ όλην την διάρκεια του Ιερού Αγώνος. Μαζί στα Κλέφτικα, μαζί στη Ζάκυνθο (αξιωματικοί στην Αγγλική Υπηρεσία), μαζί και μετά το τέλος της Επαναστάσεως μέχρι την Δίκη εναντίον των από την Αντιβασιλεία του Όθωνος.
     Δεν πρόκειται σε μία σύντομη αναφορά στην έναρξι της Μεγάλης Επαναστάσεως να εκταθή ο λόγος στα μεγάλα γεγονότα. Αλλά δεν γίνεται να μη μνημονευθή αμέσως ότι ο Δημήτριος Πλαπούτας ευρέθη πλησίον του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην πολιορκία της Καρύταινας. Από την Καλαμάτα ο Θοδωράκης ευρέθη στις 27 Μαρτίου στο στενό του Αγίου Αθανασίου απέναντι στην Καρύταινα, επερίμενε να περάσουν οι οικογένειες των Τούρκων από το Φανάρι, καραβάνι ολόκληρο συνοδευόμενο από στρατιωτικό σώμα των Τούρκων. Συμπολεμούσε σώμα Μανιατών. Αναφέρει ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του: «… έσωσαν τα φουσέκια μας. Τα Κολιόπουλα ήτον 6 ώρες μακριά εις το ποτάμι του Ρουφιά, εις χωριό Τσούκα, ακούοντας το τουφέκι εκίνησαν, πλήν δεν έφθασαν, είχαν τετρακοσίους, εις την ώραν αλλ’ έπειτα από μισήν ώραν, ακούοντας την μπαταρία των Κολιαίων οι Τούρκοι εβγήκαν αγνάντια να ιδούν, εφράξαμεν τον τόπον, να μη περάσουν οι Τούρκοι το γεφύρι….».
     Σ’ αυτήν την πρώτη νίκη Κολοκοτρώνη, με 500 ψυχές να πέσουν στο ποτάμι, δεν πρόλαβαν οι Λιοδωρίσιοι του Πλαπούτα, έφθασαν όμως και έλαβαν μέρος στην πολιορκία της Καρύταινας την επομένη ημέρα 28 Μαρτίου και μετά την λύσιν της πολιορκίας, βαπτισμένοι πλέον στο πύρ, εμπήκαν στην τροχιά του Πολέμου, εκτελούσαν παραγγελίες του Κολοκοτρώνη, πρώτοι κοντά του στη προσπάθεια να συστήση Στρατόπεδο στην Πιάνα, Χρυσοβίτσι, Αλωνίσταινα. Μαζί του στην συνέχεια ευρίσκοντο στο Στρατόπεδο του Πάπαρη, έλαβαν μέρος στις συσκέψεις εκεί μετά την ατυχία της Βλαχοκερασιάς ανήμερα το Πάσχα και ακολούθως στην πρώτη οργάνωσι Στρατοπέδου του Βαλτετσίου και καθεξής έως την Δευτέρα και αξιόλογη αναμέτρησι με τους Τούρκους στην περίφημη νίκη του Βαλτετσίου (12 και 13 Μαΐου 1821).  
     Η Ελληνική Επανάστασις σοβαρόν ποσοστόν τελικής επιτυχίας της, ν’ αποκαταστήση την πολιτική ελευθερία στην πατρίδα, αφείλει στους Λιοδωρίσιους του Πλαπούτα, γιατί έδωκαν παρών από την πρώτη στιγμή με το Στρατόπεδο στου Μπέτζι και την κατά συνέχειαν συμμετοχή τους στην διεξαγωγή του Πολέμου, με ανάλογον ποσοστόν και στον απαίσιον Εμφύλιον Πόλεμο. Επομένως συνετέλεσαν στην απελευθέρωσι της Ελλάδος σοβαρά. Η Ελευθερία στεφανώνει με το ατίμητο στεφάνι της δόξας το μέτωπο του αρχηγού Δημητρίου Πλαπούτα, του αδελφού του Παρασκευά και όλων των συμπολεμιστών του.
     Χρέος τελικόν της ομιλίας είναι να καταθέση νοερώς ειδικόν στεφάνι στην μνήμη του Γεωργάκη Πλαπούτα, που έπεσε πρώτος αυτός θύμα στην σκληρά μάχη εναντίον των Λαλαίων κατά την πρώτη φάσι της τελικώς νικηφόρας μάχης στις 13 Ιουνίου 1821, ευρισκόμενος επικεφαλής των Καρυτινών. Το Πούσι εχώρισε τα δύο αδέλφια πολύ ενωρίς. Επεσφράγισε τον χωρισμό και την ομιλία ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης: 
«πάψε Ρουφιά, το βογγητό, σίγησε, μη θελήση, τ’ αδέλφια να χωρίσης, γιατί ο Πλαπούτας και νεκρός κρατεί το μετερίζι».   

Τάσος Αθ. Γριτσόπουλος

Σημείωση: ο λόγος αυτός εκφωνήθη την 24ην Μαρτίου 2007, στο Πολιτιστικό κέντρο του Δήμου Ηραίας, στου Παλούμπα. Λόγω των κακών καιρικών συνθηκών που επικρατούσαν στην Αρκαδία, δεν κατέστη δυνατή η παρουσία του κ. Τάσου Γριτσόπουλου. Την ομιλία του εκφώνησε ο Δήμαρχος Ηραίας κ. Σταύρος Χριστόπουλος.
Στην φωτογραφία, διακρίνεται ο κ. Δήμαρχος κατά την εκφώνηση της ομιλίας του κ. Τάσου Γριτσόπουλου.