|
Γεωγραφική Εξέτασις
Ο Λάδων, γνωστότατος από των αρχαιοτάτων χρόνων παραπόταμος του Αλφειού, με συνολικήν λεκάνην απορροής 1114 τετρ. Χιλμ. πηγάζει από τα ορεινά συγκροτήματα των Αροανείων (Χελμού). Αι κυριώτεραι πηγαί του χρησιμεύουν ως έξοδοι κλειστών λεκανών ήτοι: η πηγή του Πλανυτέρου από την λεκάνη των Σουδενών (ύδατα Στυγός), η πηγή της Λυκουριάς (Κεφαλοβρύσου, Σαΐτά) από την λίμνη Φενεού (κοινώς Φονηά) και αι πηγαί Ντάρα, Παναγίτσας και Βυτίνης από τον Ορχομενόν (Κανδήλα). Αυταί αι πηγαί επαφής ως και άλλαι μικρότεραι εισρέουν εις τους βραχίονας του ποταμού, τον Αρσάνειον και τον Τράγον. Εκτός αυτών των πηγών, υπάρχουν και πηγαί, τα ύδατα των οποίων αναβλύζουν εκ των ασβεστολιθικών σχηματισμών εντός της λεκάνης του ποταμού (καρστικαί πηγαί). Το μήκος της διαδρομής του Λάδωνος μέχρι της συμβολής του μετά του Αλφειού είναι 75 χιλμ. Αρχικώς, ήτοι από την Λυκουριάν που συνενούνται οι δύο βραχίονες του Αρσάνειος και Τράγος, διασχίζει κοιλάδα μέσου πλάτους ενός χιλιομέτρου και μήκους 27,5 χλμ. Ακολούθως διανύει μιαν βαθείαν φάραγγα μήκους 11 χλμ, οι τοίχοι της οποίας υψούνται αποτόμως από τας όχθας του ποταμού (Πήδημα). Τέλος διασχίζει μίαν επιμήκη πεδιάδα εντατικώς καλλιεργουμένην μεταξύ γεφύρας Τουμπίτσι και της συμβολής μετά του ποταμού Αλφειού. Το λεκανοπέδιο του Λάδωνος είναι καθ’ ολοκληρίαν ορεινόν, εκτός της αναφερομένης πεδιάδος και άλλων τεσσάρων μικρών: α) της πλησίον της Κάτω Κλειτορίας παρά τον ποταμόν Αρσάνειον, β) της πλησίον της Παναγίτσας παρά τον Τράγον, γ) της πλησίον του Δαφνιού επί του κυρίως ποταμού και δ) της πλησίον του Συριάμου, πέντε χλμ υπεράνω της γεφύρας Πηδήματος.
Οι κλιτύες των ορέων είναι απότομοι και εις πολλά σημεία άνευ ουδεμιάς βλαστήσεως, συνιστάμενοι από ασβεστολιθικά κυρίως πετρώματα αποσαθρωμένα εκ των καιρικών επιδράσεων. Μόνον τα 19% περίπου αποτελούν την φυτικήν και φυσικήν βλάστησιν της λεκάνης.
Η λεκάνη του Λάδωνος είναι εκ των πλέον ανωμάλων ορεινών περιοχών της Ελλάδος. Η γεωλογική κατασκευή της περιοχής είναι πολυσύνθετος. Την μεγαλυτέραν εξάπλωσιν κατέχουσιν οι πλακώδεις ασβεστόλιθοι, εις την δευτέραν μοίραν έρχονται οι ασβεστόλιθοι Τριπόλεως, ακολουθούμενοι από κερατολίθους, φλύσχους και προσχώσεις. Γεωλογικώς εξητάσθη κυρίως από τον A. Phillipson, ανεγνωρισμένην αυθεντίαν επί της Γεωλογίας της Πελοποννήσου κατά τα τέλη του 19ου αιώνος εις το σύγγραμμά του «Der Peloponnes» (1891) και μεταπολεμικώς από την Αμερικανικήν Εταιρείαν Ebasco (1949). Επίσης έγιναν μετρήσεις βροχοπτώσεως. Οι σταθμοί όπου εγένοντο αι μετρήσεις αυταί ευρίσκονται εις Κοντοβάζαιναν (1936-1942), Μαγούλιανα (1933-39) και Παναγίτσαν (1932-38). Η μέση ετησία βροχόπτωσις εις το λεκανοπέδιον του Λάδωνος υπελογίσθη ότι είναι περί τα 1055 ΜΜ. Αι υδρομετρήσεις έγιναν από την Ηλεκτρικήν Εταιρείαν Αθηνών – Πειραιώς (1932-35), από το Υπουργείον Δημοσίων Έργων (1945) και τελευταίως από την Εταιρείαν Ebasco (1949) υπεράνω της γεφύρας Πηδήματος με μέσην παροχήν 24,5 κυβικά κατά 1΄΄.
Αξιόλογον είναι να σημειωθή η περίεργος ιστορία της λίμνης Φενεού, ήτις υπογείως, άλλοτε αποστραγγίζετο προκαλούσα πλημμύρας, που κατέκλυζαν την κοιλάδα του Αλφειού και άλλοτε εσχηματίζετο πάλιν λίμνη. Το φαινόμενον της Φενεού ήτο γνωστόν από τους αρχαίους χρόνους (Παυσανίας, Θεόφραστος, Ερατοσθένης, Στράβων το παρετήρησαν και το ανέφεραν). Τελευταία ιστορικά στοιχεία εμφράξεως και αποφράξεως των αγωγών αποστραγγίσεως της λίμνης Φενεού έχομεν: 1806 αποστράγγισις της λίμνης, 1830 σχηματισμός της λίμνης, 1834 Απότομος αποστράγγισις, 1867 σχηματισμός της λίμνης, 1880 βραδεία αποστράγγισις, 1898 τελεία αποστράγγισις της λίμνης ήτις παραμένει μέχρι σήμερον εις αυτήν την κατάστασιν.
Αυτό το φαινόμενον δημιουργεί προβλήματα εις το ηλεκτρικόν εργοστάσιον του Λάδωνος. Ερευνάται α) η χρησιμοποίησις της λίμνης Φενεού ως δεξαμενής εναποθηκεύσεως, η οποία θα ρυθμίζεται δια της κατασκευής σήραγγος οδηγούσης εις το εργοστάσιον ενεργείας, β) η λήψις μέτρων προς παρεμπόδισιν της εμφράξεως των εξόδων της λίμνης δια της κατασκευής δακτυλίων εις τρόπον ώστε η θέσις των καταβοθρών να είναι γνωστή δια την απόφραξιν εις περίπτωσιν εμφράξεως. Ας ευχόμεθα να μην κάνη «κανένα αστείο» η λίμνη του «Φονηά». Πρόβλημα επίσης δημιουργεί η μεταφορά αρκετά σεβαστής ποσότητος χαλίκων οσάκις πλημμυρίζει ο Λάδων, που θα έχει συνεπείας επί του φράγματος. Ακόμη δεν εξητάσθη η λύσις του.
Τεχνική Εξέτασις
1. Ανάληψις του έργου – Τα υδροηλεκτρικά έργα του Λάδωνα ανετέθησαν εις την Δημοσίαν Επιχείρησιν Ηλεκτρισμού, ήτις έχει τεχνικόν σύμβουλον την εταιρείαν Ebasco. Την εργολαβίαν ανέλαβεν, κατόπιν διαγωνισμού, η Ιταλική εταιρεία Edisson. Η έναρξις των έργων του Λάδωνος ήρχισεν την 17ην Αυγούστου 1950.
2. Εργοστάσιον παραγωγής – Το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του Λάδωνος καθωρίσθη να γίνη πλησίον του χωρίου Σπάθαρι. Ο σταθμός κείται 85 χλμ ΒΔ της Τριπόλεως και 75 χλμ ανατολικώς του Πύργου.
Το φράγμα γίνεται υπεράνω της γέφυρας «Πήδημα». Εις την περιοχήν αυτήν ο ποταμός διέρχεται μίαν βαθείαν φάραγγα της  οποίας οι κλιτύες υψούνται κατακορύφως μέχρι 400 μέτρων περίπου και πλέον από του πυθμένος της φάραγγος, η δε υψομετρική διαφορά μεταξύ των δύο ταύτης άκρων είναι 220 μέτρων περίπου. Εις την θέσιν αυτήν γίνεται ο σταθμός της ηλεκτρικής ενεργείας με υδροληψίαν παρά την γέφυραν Πηδήματος και εγκατάστασιν εργοστασίου παραγωγής παρά την γέφυραν Σπάθαρι.
Το φράγμα δια την υδροληψίαν είναι τοξοειδές 30 μέτρων ύψους περίπου. Ούτω σχηματίζεται δεξαμενή υπεράνω του φράγματος. Δια μιας σήραγγος χαμηλής πιέσεως, μήκους 7 χλμ, διοχετεύονται τα ύδατα του ποταμού και καταλήγουν εις τον πύργον εκτονώσεως εις θέσιν πλησίον της οδικής γεφύρας Σπάθαρι, όπου δημιουργείται πτώσις 204 μέτρων. Εκ του πύργου εκτονώσεως δια χαλύβδινων σωλήνων (διαμέτρου 5 μ και μήκους 335μ) υπό πίεσιν οδηγείται ύδωρ εις το εργοστάσιον και εκείθεν δια σήραγγος εξόδου εντός του ποταμού υπεράνω της γεφύρας Σπάθαρι. Εις το εργοστάσιον είναι εγκατεστημένοι δύο στροβιλογεννήτριαι αντιδράσεως 25.000 κιλοβάτ που μετατρέπουν την δυναμικήν ενέργειαν του ύδατος εις εναλλασόμενον ρεύμα 50 περιόδων υπό τάσιν 15.000 βόλτ. Αι στροβιλογεννήτριαι συνδέονατι με μετασχηματιστάς αναβιβασμού της τάσεως εν σχηματισμώ μονάδος προς τους ζυγούς των 150.000 βόλτ. Η παραγόμενη ενέργεια υπολογίζετε εις 280 εκατ. ωριαία κιλοβάτ (KWH).
3. Σύστημα διανομής και μεταφοράς – Το προτεινόμενον δίκτυον μεταφοράς αποτελείται από έν κλειστόν δίκτυον συνδέον το υδροηλεκτρικόν έργον του Λάδωνος με τα φορτία Πελοποννήσου και μία γραμμή από Κορίνθου εις Αθήνας καταλήγουσα εις τον υποσταθμόν Ρούφ περιοχής Αθηνών – Πειραιώς. Αι γραμμαί μεταφοράς 360 χλμ καθωρίσθησαν να είναι της τάσεως 150.000 βόλτ. Οι υποσταθμοί χαμηλής τάσεως θα αποτελούνται γενικώς από τριφασικούς μετασχηματιστάς προς υποβιβασμόν της από 150.000 βόλτ εις 15.000 βόλτ. Η κυρία διανομή θα τυποποιηθή εις 15.000 βόλτ. Η τάσις αυτή θα χρησιμοποιηθή δι’όλα τα ακτινωτά κυκλώματα από τους υποσταθμούς χαμηλής τάσεως προς τας πόλεις και υπαιθρίους περιοχάς. Η εξυπηρέτησις των πελατών όλων των εμπορικών καταστημάτων, αγροτικών και μικρών βιομηχανιών θα γίνεται δια τάσεως 220/380 βόλτ.
Η διαδρομή των γραμμών μεταφοράς κυρίως δια την επαρχίαν Γορτυνίας είναι η εξής: Από το εργοστάσιον παραγωγής αι γραμαί μεταφοράς τάσεως 150.000 βόλτ κατευθύνονται ευθυγράμμως ανατολικώς της γεφύρας Τουμπίτσι, εκείθεν με σταθμόν ευθυγραμμίσεως, διέρχονται ανατολικώς των χωρίων Φαναράκι και Καστράκι, δυτικώς των Οχθίων και Λουτρών, ανατολικώς του χωρίου Λώτη. Εκ του χωρίου Λώτη αι γραμμαί μεταφοράς ακολουθούν την αντίθετον ροήν του ποταμού Αλφειού διεχόμεναι δια μέσου του χωρίου Κακουρέικα, νοτίως του Κοκκορά, δια της Ριζοσπηλιάς και κάμνουν σταθμόν ευθυγραμμίσεως Β.Α της Καρυταίνης παρά την θέσιν Χαρατσάρη της οδού Ελληνικού – Καρυταίνης. Εκείθεν διερχόμεναι νοτίως του χωρίου Καλυβάκια, βορείως από το Καρβουνάρι και Κατσίμπαλι, κάμνουν σταθμόν ευθυγραμμίσεως ανατολικώς του Σούλου καταλήγουσαι εις Μεγαλόπολιν. Εις την Μεγαλόπολιν διαχωρίζονται εις δύο, την μίαν μεν κατευθυνομένην προς Καλαμάς και παρακολουθούσαν σχεδόν την δημοσίαν οδόν Μεγαλοπόλεως – Καλαμών, την άλλην δε προς Τρίπολιν και εκείθεν εις Άργος και Κόρινθον. Εις Κόρινθον μία στρέφεται προς Αίγιον και Πάτρας η δε άλλη προς Μέγαρα, καταλήγουσα εις τον υποσταθμόν Ρούφ της περιοχής Αθηνών – Πειραιώς.
Τα υδροηλεκτρικά έργα του Λάδωνος θα περατωθούν, ως προβλέπεται, κατά το 1954. Η προβλεπομένη ενέργεια παραγωγής θα ανέλθη εις 280 εκατ ωριαία κιλοβάτ, ενώ αι παρούσαι ανάγκαι της ηλεκτρικής ενεργείας εις την Πελοπόννησον δεν υπερβαίνουν τα 15 εκατ ωριαία κιλοβάτ. Επιβάλλεται όθεν όπως η παραχθησαμένη ηλεκτρική ενέργεια διατεθή κατά τρόπον οικονομικώς και κοινωνικώς συμφέροντα και πρό παντός όπως από τούδε τεθούν αι βάσεις του εξηλεκτρισμού της υπαίθρου, δια του οποίου θ’ ανυψωθή η εκπολιτιστική στάθμη της Επαρχίας.
Νικόλαος Ι Κωστάρας
Ιανουάριος 1952
|
