Δεν είναι πολλές οι στιγμές που μπορεί κανείς να συνδυάσει «το τερπνόν μετά του ωφελίμου», γι’ αυτό και όταν μου δόθηκε η ευκαιρία το εκμεταλλεύτηκα με μεγάλη χαρά και αδημονία. Το τερπνόν μία από τις μεγάλες μου αγάπες : η «μεγάλη οθόνη» που ξετυλίγονται οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι αγωνίες, η κοσμοθεωρία ενός δημιουργού, το σινεμά. Το ωφέλιμο : η παρουσίαση του έργου ενός διεθνούς φήμης καταξιωμένου Γορτύνιου σκηνοθέτη, του Κώστα Γαβρά.

Έτσι λοιπόν ένα ζεστό απόγευμα του Σεπτεμβρίου, στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάνια», βρεθήκαμε να πίνουμε καφέ , να του κάνω ερωτήσεις και να μου απαντάει, σαν δύο άνθρωποι που αν και συναντιούνται για πρώτη φορά έχουν τόσα πολλά να πουν πάνω σε ένα σημαντικό σημείο αναφοράς, την ιδιαίτερη πατρίδα, την Γορτυνία.

Προσεγγίζει με απλότητα, που σπανίζει στο χώρο του, και χαμόγελο φωτεινό. Με ματιά διεισδυτική που σε μαγνητίζει παρατηρεί τα πάντα και με  λόγο αργό και μεστό μοιράζεται μαζί μου παιδικές αναμνήσεις από τα Λουτρά και το Βαλτεσινίκο. Γεννήθηκε το 1933 στα Λουτρά, η ζωή εκείνη την εποχή ήταν δύσκολη. Η ενασχόληση με την γη (λάδι, σταφύλια, κρασί) και τα ζώα (γιδοπρόβατα) για την εξασφάλιση των απαραίτητων για επιβίωση, δημιουργεί άρρηκτους δεσμούς με την φύση. Θυμάται το «Βρωμονέρι» (τώρα πια έχει αλλάξει μορφή) που τον έστελνε ο πατέρας του για να πάρει νερό, τις ιστορίες των μεγάλων γύρω από το τζάκι.

Οι συνθήκες της εποχής (κοινωνικές και πολιτικές) αναγκάζουν την οικογένειά του να φύγει. Θα τελειώσει το σχολείο στην Αθήνα και αργότερα θα φύγει στο Παρίσι όπου σπουδάζει κινηματογράφο και εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη πλάι σε κορυφαίους δημιουργούς. Οι ταινίες του «Ζ», «ο Αγνοούμενος», «Mad City», «Αμήν» τον καθιέρωσαν στο στερέωμα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Ο ίδιος διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Σκηνοθετών στη Γαλλία και της Γαλλικής Ταινιοθήκης. Οι ταινίες του έχουν τιμηθεί με Όσκαρ και βραβεία από το Φεστιβάλ των Καννών.

Στην επίσημη πρεμιέρα του 11^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας Assos International» που πραγματοποιήθηκε στο θέατρο του Κολεγίου Αθηνών ο Κ. Γαβράς βραβεύτηκε με την «Χρυσή Αθηνά» για το σύνολο της προσφοράς του στην 7^η Τέχνη, παρουσία πολλών εκπροσώπων του καλλιτεχνικού, πολιτικού και δημοσιογραφικού χώρου. Την ίδια βραδιά έγινε και η προβολή της νέας ταινίας του «Το Τσεκούρι», ένα σαρκαστικό θρίλερ που καυτηριάζει την αδυσώπητη σύγχρονη ελεύθερη αγορά, που όταν αυτό την εξυπηρετεί αφήνει μετέωρα τα μέλη της στο έλεος της ανεργίας, αφαιρώντας τους την καταναλωτική τους δύναμη και κατά συνέπεια την αξιοπρέπειά τους, οδηγώντας τους σε ένα ανήθικο, αλλά απολύτως κατανοητό κανιβαλισμό, με σκοπό την ικανοποίηση των ατομικών τους αναγκών. Που τελειώνει η ηθική και που ξεκινάει η ανηθικότητα; Με ποιους μηχανισμούς οι πλασματικές ανάγκες της υπερκαταναλωτικής, άκρως ανταγωνιστικής, σύγχρονης κοινωνίας μας, καλλιεργούν και υποθάλπουν τον ατομισμό και τον κυνισμό στην ψυχοσύνθεσή μας; Αυτοί είναι οι βασικοί προβληματισμοί που γεννιούνται με την νέα ταινία του Κ. Γαβρά.

Παράλληλα οι αναφορές στην Αρκαδία, που συναντάμε στην ταινία, αποδεικνύουν  αυτό που και ο ίδιος παραδέχτηκε στην κουβέντα μας: « η Γορτυνία με καθορίζει»! Στην επισήμανσή του «οι ταινίες μου αποτελούν για μένα αναγκαία κοινωνική δήλωση» αποτυπώνεται η σεμνότητα και η αξία του μεγάλου δημιουργού και κοινωνού των ανθρωπίνων αξιών. Θεωρεί ως σημαντικότερο πράγμα στη ζωή του την οικογένεια (έχει τρία παιδιά), αποδίδει μεγάλο μέρος της πορείας της ζωής του στην σύζυγο του Michel, και με βαθιά ικανοποίηση δηλώνει ότι ζει την ουτοπία του για την ζωή.

Οι απόψεις του για το μέλλον της Γορτυνίας είναι αισιόδοξες : « η ζωή στην Αθήνα έχει γίνει ασφυκτική, κάθε φορά που την επισκέπτομαι η αλλαγή είναι μεγάλη. Οι δύσκολες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες θα ωθήσουν τον κόσμο να επιστρέψει στην επαρχεία. Είναι μονόδρομος». Σε ερώτησή μου που αφορά την έλλειψη υποδομής που θα διευκόλυνε αυτή την επιστροφή και κατά πόσο την ευθύνη για την δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την υποδοχή πληθυσμού στην Γορτυνία την αποδίδει στο κράτος, απαντά : « Το πρώτο βήμα πρέπει να γίνει από τον ιδιωτικό τομέα. Όσο δεν υπάρχουν κάτοικοι και προοπτικές για συνέχεια στα χωριά, για ποιο λόγο το κράτος να επενδύσει ; Γιατί να χτίσει σχολεία αν δεν υπάρχουν παιδιά, νοσοκομεία αν δεν υπάρχουν ασθενείς, δημόσιες υπηρεσίες αν δεν υπάρχουν δημότες; Πρέπει πρώτα να κατοικηθούν οι περιοχές, έστω πληρώνοντας στην αρχή το τίμημα των δυσκολιών και αργότερα θα έρθει και η κρατική μέριμνα αναγκαστικά».

Επισημαίνει ότι ο μεγαλύτερος φόβος αυτή τη στιγμή είναι η αβεβαιότητα που έχουν οι νέοι για το μέλλον και η έλλειψη σωστής παιδείας. Μένει έκπληκτος με την αδιαφορία του κράτους απέναντι στον επαρχιακό τύπο, τονίζοντας ότι σε χώρες του εξωτερικού η έκδοση των επαρχιακών εφημερίδων επιδοτείται, αφού θεωρούνται σημαντικές για την συνοχή των κοινωνιών και παράλληλα ισχυροί συντονιστές ιδεών και δράσεων. Τέλος μας εκμυστηρεύεται ότι θα ήθελε να κάνει κάποια στιγμή μια ταινία για την Γορτυνία, αλλά οι υπάρχουσες συνθήκες και τα ανύπαρκτα μέσα καθιστούν μία τέτοια προσπάθεια δύσκολη, σχεδόν ανέφικτη.

Έχοντας αποκομίσει πλούσια συναισθήματα και εντυπώσεις από τον αξιόλογο δημιουργό, τον ευχαριστώ  για τον χρόνο που μου χάρισε και εκείνος μου προσφέρει ένα ακόμη δείγμα της αβρότητάς του, προσκαλώντας με στο Παρίσι. A bientôt!

Δήμητρα Παπαχρήστου
Εκδότρια της εφημερίδας «Φωνή της Γορτυνίας»