Με ποια μουσικά όργανα τραγούδησε ο λαός μας τα τραγούδια του ; Ακούμε να λένε λαϊκά τραγούδια τα ρεμπέτικα, που δεν είναι σήμερα παρά φτωχά στιχουργήματα επαγγελματιών ταγκο-γράφων. Αν είχαμε μάτια να δούμε και αυτιά ν’ ακούσουμε αληθινά λαϊκά τραγούδια από λαϊκά Ελληνικά όργανα, θα πηγαίναμε σε γειτονιές που σήμερα δυστυχώς δεν υπάρχουν, ν’ ακούσουμε πως γλεντάνε οι Μοραΐτες, οι Ρουμελιώτες, οι Κρητικοί κι’ άλλοι Νησιώτες μας. Εκεί θ’ ακούγαμε τα λαϊκά όργανα του τόπου μας, τη φλογέρα, τη Κρητική λύρα, τη τζαμπούνα κι’ ακόμα το κλαρίνο και το λαγούτο, που όσο κι’ αν αυτά είναι ξενόφερτα, μέσα από τόσους αιώνες που έχουν περάσει στο τόπο μας, γίνανε κι’ αυτά σαν τα δικά μας και ζούνε αντάμα με τα τραγούδια μας.

Με όλα αυτά τα όργανα ζυμώθηκε αιώνες κι’ αιώνες η μουσική ζωή του λαού μας. Με τούτα αναστήθηκε το τραγούδι του, μαζί τους ακόμα ζει και τραγουδιέται και χορεύεται παντού στην Ελλάδα. Κι’ ούτε το κλέφτικο τραγούδι θάτανε αυτό που είναι χωρίς τη φλογέρα, ούτε οι μαντινάδες οι Κρητικές χωρίς τη λύρα, ούτε οι Νησιώτικοι χοροί χωρίς τη τζαμπούνα, μήτε κι’ οι καλαματιανοί χωρίς κλαρίνα Μοραΐτικα και λαγούτα. Όλη η ζωή του λαού μας είναι δεμένη με τούτα τα όργανα και βαστάνε από τα παλιά του χρόνια και κανένας καταπατητής της γης μας δεν μπόρεσε να τα χαλάσει. Με τούτα γλύκαινε το πόνο του στις πικρές του ώρες και γλεντούσε στις χαρές του. Και κανένα καινούργιο μουσικό όργανο δεν μπήκε σαν αυτά μες στη ψυχή του λαού μας και δεν τραγούδησε με κανένα σαν αυτά τη σκλαβιά και τη λευτεριά του, τη πίκρα του και τη χαρά, τη μοναξιά και την αγάπη του. Κάθε του γλέντι με τούτα γίνεται από τα παλιά-παλιά της Ελλάδας χρόνια.

Με το λαγούτο ακόμα σήμερα τραγουδά ο λαός μας και χορεύει με τον ήχο του. Συντρόφους του έχει το βιολί και το κλαρίνο και κάνουνε και τα τρία όργανα τη καλύτερη λαϊκή ορχήστρα. Οι οργανοπαίκτες έχουν το δικό τους τρόπο που κάθονται. Πρώτος αριστερά κάθεται ο λαγουτιέρης, στη μέση ο βιολιτζής και δεξιά του ο κλαρινετζής. Έτσι τα χέρια των οργάνων δεν πλέκουνε με τα χέρια τους παρά κινούνται ελεύθερα πάνω στα όργανα.

Το πολυαγαπημένο μουσικό όργανο του λαού μας είναι η φλογέρα η καλαμένια. Κι’ έχει κι’ αυτή τη ρίζα της και το φτιάξιμο της στα χρόνια τα παλιά. Από καλάμι είχε κάνει το σουραύλι του ο τραγοπόδαρος Θεός Πάνας και καθισμένος κάτω από τα σύσκια των δρυών της Αρκαδίας τώπαιζε βόσκοντας γίδια και πρόβατα και παρακάτω, που το ποτάμι έτρεχε τα γάργαρα νερά του, λούζονταν και χόρευαν Νεράιδες και Νύμφες. Τούτο το καλάμι από χέρι σε χέρι, από γενιά σε γενιά, το κρατά ολόιδιο στη φτιάξη και στη λαλιά κι’ ο σημερινός βοσκός. Καμιά φορά, τη νύκτα τη καλοκαιριάτικη, που το φεγγάρι λάμπει σαν ολόχρυσο αλώνι στον ουράνιο κάμπο και το κοπάδι σταλισμένο σε νιοθέριστο χωράφι αλαφροκοιμάται, παίρνει ο βοσκός μας πάλι τη φλογέρα του κι’ αρχίζει το γλυκόλαλο σκοπό του και τότε μαζεύονται Νεράιδες και Ξωθιές κι’ αρχίζουνε ένα χορό που μάτια ανθρώπου δεν έχουν ματαδεί.

Τούτη τη φλογέρα τη κρατήσανε τα χέρια των αρματολών και των κλεφτών και με τους σκοπούς της χόρεψαν τα παλικάρια του 21. Το φτιάξιμο της είναι εύκολο γιατί γίνεται από καλάμι, καμιά φορά και από ξύλο μπρισίμι κι’ έχει κάτω από το επιστόμιο της μια τρύπα και παρακάτω τέσσερις τρύπες για τα δάχτυλα κι’ από κάτω πάλι άλλη μια για το μεγάλο δάχτυλο.

Τα λαϊκά όργανα που γενιές-γενιών κλείσανε στους ήχους τους τα τραγούδια και τη ψυχή του λαού μας, όσο κι’ αν τα παλεύει ξενόφερτος πολιτισμός, δεν θα μπορέσει γρήγορα να τα κάνει σαν μια όμορφη ανάμνηση. Πολλά χρόνια ακόμα θα κρατά τη φλογέρα του ο βοσκός της Αρκαδίας και θα χορεύει η Κρήτη με τη λύρα το Πεντοζάλη της.

Α.Κ.Β