Ίδρυση

Η Μεγαλόπολη, ή Μεγάλη Πόλις, ιδρύθηκε από τον Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα, μετά τη νίκη του επί των Σπαρτιατών στα Λεύκτρα το 371 π.Χ. Σκοπός του ήταν η αποτελεσματική αντιμετώπιση των κυριαρχικών διαθέσεων της Σπάρτης η οποία πάντα επιβουλευόταν την Αρκαδία. Η νέα πόλη χτίστηκε στις όχθες του ποταμού Ελισσώνα και κατοικήθηκε από κατοίκους άλλων Αρκαδικών πόλεων που σε ένα μεγάλο μέρος οδηγήθηκεν εκεί με τη βία. Σύμφωνα με τον Παυσανία στην ίδρυση της Μεγαλόπολης μετείχαν 40 Αρκαδικές πόλεις που ήταν οι εξής: Αιγύτες, Ακακήσιο, Ακόντιο, Αλέα , Αλίφειρα , Ασέα , Βλένιν , Γόρτυς , Δασέα, Διπαία , Ελλισσόνας , Ευταί , Ζοίτι , Θεισόα  Λυκαίου, Θεισό  Ορχομενού , Θωκνία , Κναύσιο , Κρώμοι , Λεύκτρ , Λυκαί , Λυκαιάτε , Λυκόσουρα , Μακαρί α, Μηλέα, Μεθύδριο, Ορεσθάσιο , Παλλάντιο , Παρώρεια, Περαυθείς, Πτολόδερμα , Σκιρτώνι , Σουμάτει , Τεύθις, Τραπεζούντα , Τρικόλωνοι , Καλλία, Δίποινα  και Νωνακρίδα

Οι Θηβαίοι διέθεσαν την πρώτη φρουρά της πόλης αποτελούμενη από 1000 άνδρες, υπό τον Θηβαίο Παμμένη. Οι Αρκάδες επέλεξαν σαν πρώτους ηγέτες οικιστές τους εξής: τον Λυκομήδη και Οπτολέα από τη Μαντινεία, τον Τίμωνα και Πρόξενο από την Τεγέα, τον Κλεόλαο και Ακρίφιο από την Κλειτορία, τον Ιερώνυμο και Ευκαμπίδα από το Μαίναλο (αρκαδική πόλη) και τον Ποσσικράτη και Θεόξενο από την Παρρασία.

Οι κάτοικοι της Τραπεζούντας  δεν δέχθηκαν να εγκατασταθούν στην Μεγάλη Πόλη και γι' αυτό αντιμετώπισαν την οργή των Αρκάδων που επιδόθηκαν στη σφαγή τους. Όσοι σώθηκαν μετανάστευσαν στην Τραπεζούντα του Πόντου που αποτελούσε αποικία τους. Οι Λυκοσούσιοι , οι Λυκαιάτες και οι Τρικολώνιοι μετακινήθηκαν βίαια. Μάλιστα οι πρώτοι σώθηκαν από τη σφαγή καταφεύγοντας στα εκεί ιερά της Δέσποινας και της Δήμητρας .

Έτσι ιδρύθηκε το περίφημο "Κοινόν των Αρκάδων". Η Μεγάλη Πόλις συγκεντρώνοντας τους συνοικισμένους Αρκάδες και με την προστασία της Θήβας έμελε εξελιχθεί σε μια ισχυρή, πολυάνθρωπη και ακμάζουσα πόλη, ικανή να προστατεύσει την Αρκαδία και να αντιταχθεί στην απειλή της Σπάρτης. Πράγματι, μέχρι την κήρυξη του Φωκικού πολέμου το 342 π.Χ. η νεοσύστατη πόλη δεν αντιμετώπισε καμία ουσιαστική λακωνική απειλή.

Η Ιστορική πορεία της πόλης

Μέσα στα περίπου 200 χρόνια της ζωής της η αρχαία Μεγαλόπολη γνώρισε μεγαλεία και δόξα, αλλά και είχε πολυκύμαντη ζωή. Τα γεγονότα που σημάδεψαν τη διαδρομή της στους αρχαίους χρόνους ακολουθούν συνοπτικά:

Το 342 π.Χ. οι Λακεδαιμόνιοι που εποφθαλμιούσαν πάντα την Αρκαδία, άλλαξαν τακτική, και εκπμεταλευόμενοι την προστριβή των Θηβαίων με τους Φωκείς, επιτέθηκαν στην πόλη, ενώ οι πρώτοι δεν ήταν σε θέση να της προσφέρουν βοήθεια. Όμως οι συνασπισμένοι Αρκάδες της Μεγαλόπολης, κατάφεραν να αποκρούσουν τους Σπαρτιάτες και να προστατεύσουν την Αρκαδία από την λακωνική απειλή, δικαιώνοντας έτσι το σχέδιο του Επαμεινώνδα.

Το 368 π.Χ. γνώρισε την πρώτη της ήττα από τους Σπαρτιάτες υπό το βασιλιά Αρχίδαμο στη Μιδέα της Αργολίδας.

Το 353 π.Χ. οι Σπαρτιάτες απείλησαν εκ νέου την πόλη, αλλά οι Θηβαίοι προσέτρεξαν σε βοήθεια και απέτρεψαν τον κίνδυνο.

Το 338 π.Χ. οι Μεγαλοπολίτες απέκρουσαν τους Σπαρτιάτες που επεχείρησαν να κυριεύσουν την πόλη. Μετά από το 338 π.Χ. η Μεγάλη πόλη συμμάχησαν με το βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο.

Το 330 π.Χ. οι Σπαρτιάτες επεχείρησαν πάλι να καταλάβουν την πόλη και την πολιόρκησαν για μεγάλο διάστημα μέχρι το καλοκαίρι του ίδιου έτους. Οι Μεγαλοπολίτες όμως με τη βοήθεια του αντιβασιλέα Αντιπάτρου (που άφησε στην Μακεδονία ο Αλέξανδρος κατά την εκστρατεία του εναντίον των Περσών), ενίκησαν τους Σπαρτιάτες, των οποίων μάλιστα ο βασιλιάς Άγης σκοτώθηκε μπροστά στα τείχη της πόλης.

Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου η Μεγαλόπολη υπό την ηγεσία του Πολυαίνετου, και μαζί με πολλούς Αρκάδες, επανεστάτησε κατά των Μακεδόνων. Τότε οι τελευταίοι, με ηγέτες τον Αντίπατρο και τον Πολυσπέρχοντα, εξεστράτευσαν για να υποτάξουν τους εξεγερθέντες και πολιόρκησαν στενά τη Μεγαλόπολη. Χρησιμοποίησαν μάλιστα σαν νέο και ισχυρό όπλο τους άγνωστους μέχρι τότε στον ελληνικό χώρο ελέφαντες, τους οποίους όμως οι πολιορκούμενοι κατάφεραν να εξουδετερώσουν, οργώνοντας το έδαφος γύρω από την πόλη και τοποθετώντας μέσα του όρθια καρφιά.Τελικά οι Μεγαλοπολίτες άντεξαν την πολιορκία με αποτέλεσμα να αποχωρήσουν οι Μακεδόνες. Μετά τη λύση της πολιορκίας συμμάχησαν με το Μακεδόνα Κάσσανδρο που ήταν αντίπαλος του Πολυσπέρχοντα.

Το 318 π.Χ. εκδηλώθηκε νέα επίθεση κατά της Μεγαλόπολης από τους Μακεδόνες υπό την ηγεσία του Πολυσπέρχοντα, αλλά αποκρούστηκε και αυτή.

Το 265 π.Χ. οι Σπαρτιάτες επιτέθηκαν πάλι στην Μεγαλόπολη, αλλά οι Αρκάδες με ηγέτη τον Αριστόδημο τους απέκρουσαν. Μάλιστα στη μάχη αυτή ο Αριστόδημος σκότωσε το βασιλιά της Σπάρτης Ακρότατο.

Το 245 π.Χ. η Μεγαλόπολη δέχθηκε νέα επίθεση από τους Σπαρτιάτες υπό το βασιλιά Άγη Δ'. Ενώ κατά την εξέλιξη της μάχης φάνηκε ότι οι Σπαρτιάτες υπερίσχυαν, ενέσκυψε σαν απροσδόκητος σύμμαχος των Μεγαλοπολιτών ισχυρός βόρειος άνεμος που προκάλεσε την διάλυση των Λακεδαιμονίων που ετράπησαν σε άτακτη υποχώρηση.

Το 234 π.Χ. η Μεγάλη Πόλις προσχώρησε στην Αχαϊκή Συμπολιτεία. Στις συγκρούσεις της Συμπολιτείας προς τους Σπαρτιάτες και τους Αιτωλούς αναδεικνύεται ο Μεγαλοπολίτης στρατηγός Φιλοποίμην που αποκλήθηκε και «έσχατος των Ελλήνων»

Ι.Α