Ο αποχωρισμός της Σάσας – Ο βομβαρδισμός του Πειραιά της 11^ης Ιανουαρίου 1944.

     Με το παρόν έγγραφο παρουσιάζω την μαρτυρία ενός αυτόπτη μάρτυρα την ημέρα του βομβαρδισμού του Πειραιά από τα αεροπλάνα των «Συμμάχων» Αμερικανών και Εγγλέζων. Πρόκειται για συγκλονιστική μαρτυρία, μέσα από το κλάμα ενός πατέρα, που έχασε την κόρη του, κάτω από τα συντρίμμια της Ηλεκτρικής Εταιρείας του Πειραιά.

      Πολλά έχουν γραφεί γι’ αυτό το βομβαρδισμό, που είχε τεράστιο αριθμό θυμάτων ανάμεσα στον άμαχο πληθυσμό του Πειραιά. Αναφέρονται χιλιάδες τα θύματα και τα ερειπωμένα σπίτια  Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων είναι άγνωστος διότι οι αναζητήσεις σταμάτησαν επειδή τα πτώματα ήταν σε προχωρημένη σήψη. Αντίθετα οι απώλειες των Γερμανών στρατιωτών ήταν ελάχιστες, αφού αναφέρονται 10 νεκροί, 6 τραυματίες και 3 αγνοούμενοι.

      Δικαιολογημένη η απορία διαιρείται και σήμερα: «Γιατί δεν ζήτησαν συγνώμη οι Εγγλέζοι;». Βέβαια οι «σύμμαχοι» γνώριζαν ότι η διορισμένη από τους Γερμανούς κυβέρνηση Τσολάκογλου, είχε υπογράψει τρεις συμπληρωματικές συμφωνίες (του Μετσόβου) με τους Γερμανούς, όπου η χώρα μας προσχώρησε στον άξονα. Η γερμανόφιλη ελληνική κυβέρνηση και οι χιλιάδες Έλληνες ντυμένοι με γερμανικές στολές τότε, δεν δικαιολογούν τις χιλιάδες των αμάχων θυμάτων.     

Ας παρακολουθήσουμε τα γεγονότα των ημερών, μέσα από το πάθος του τραγικού Πατέρα.

Ο γράφων, έχοντας χάσει μια κόρη πρόσφατα, συμπάσχει με τον Φώτη Γιαννήρη, Πατέρα της Σάσας.

============== 

Ο αποχωρισμός της Σάσας

-- "Ήταν ημέρα Τρίτη 11 Ιανουαρίου 1944, που για τελευταία φορά, η αγαπημένη μας Σάσα μας αποχαιρέτησε για πάντα. Στις 06 το πρωί Ξύπνησε μαζί με τον μπαμπά της και ο αδελφός Γιάννης  και πήρανε το πρόγευμα που πάντοτε ετοίμαζε ο πατέρας. Οι τρεις μας καθίσαμε και φάγαμεν χωρίς καμιά υποψία, ότι αυτός θα είναι ο τελευταίος αποχωρισμός μας. Γελαστή και χαρίεσα, όπως ήταν πάντα, μας εχαιρέτησε και έφυγε πρώτη, μετ’ ολίγον εγώ και ο Γιάννης, καθένας τράβηξε για την δουλειάν του. Η ημέρα  ήτο ήσυχη και καλοσυνάτη χωρίς υποψία για κακό. Στας 11 π.μ. επέρασε από το γραφείον μου και γελαστή με εχαιρέτησε με μια φίλη της, επήγαινε στο ταχυδρομείο. Γεια σου, γεια σου μπαμπά μου λέγει. Ήτο ο τελευταίος αποχαιρετισμός.  Εγώ κάτι προαισθάνθηκα και σαν να θέλω να της πω να περάσει από το Γραφείο, να πάρομε τα ψώνια και φύγωμεν μαζί.  Δεν ξέρω τι με εμπόδισε, με κατέλαβε μια μελαγχολία, μια προαίσθησις, ίσως γιατί δεν θα την έβλεπα πλέον εν τη ζωή. Στας 11.55  κτυπά συναγερμός,  αμέσως εγώ φεύγω για το σπίτι, σιγά - σιγά ήλθαν και τα άλλα παιδιά,  εις μάτην περιμένομεν την Σάσα να έλθη, τα μαύρα πουλιά, τα μαύρα κοράκια γυρίζουν από πάνω μας, πανύψηλα. Στας 12.45 αρχίζει ο Βομβαρδισμός, ο φοβερός εκείνος Βομβαρδισμός!

     Η κόρη μας μαζί με 25 άλλα κορίτσια της Επαγγελματικής Σχολής του Δ.Π. για μεγαλυτέραν ασφάλειαν κατέφυγον εις το καταφύγιον των Γραφείων της Ηλεκτρικής Ετ.(αιρείας).  Εκεί εύρον τον οικτρόν θάνατον, και κατεπλακώθησαν από βόμβαν, εκεί η αγαπημένη μας άφησε την τελευταίαν της πνοή και μαζί της επήρε την ζωήν την χαράν την ευτυχία του σπιτιού μας.

      Εις μάτην περιμένομεν, εις μάτην αναζητούμεν να την βρούμε. Κατά την λήξιν του συναγερμού 3μ.μ. εξακριβώσαμεν ότι εκεί είχε καταφύγει. Ο Πειραιάς καίεται, κλαθμοί και οδυρμοί παντού. Ο καθένας ζητά τους ιδικούς του και ημείς την Κόρην μας.  Εγώ και τα παιδιά μου τρέχομεν δεξιά, αριστερά, καμιά ελπίς καμία βοήθεια, η μητέρα στο σπίτι περιμένει με ελπίδα την άφιξιν της αλλά πουθενά κανένα σημείον ελπίδος, τρέχομεν ζητούμεν βοήθεια, πουθενά δεν μας δίδουν.

      Ήτο η ώρα 9 μ.μ. αρχίζει ο Β΄ συναγερμός, τρελός ο Κόσμος φεύγει και τρέχει.  Εγώ και τα παιδιά μου μένομεν στον τόπον της καταστροφής, και στας 9 ½ αρχίζει ο νέος βομβαρδισμός, κι’ έτσι οι Γερμανοί στρατιώται, τους οποίους είχε στείλει το Φρουραρχείον (κατόπιν ενεργειών μας) έπαυσαν τας εργασίας διασώσεως. Κάθε ελπίς απώλετο, εγώ φεύγω για το σπίτι να παρηγορήσω την δυστυχισμένη Μάνα. Τα παιδιά έμειναν εκεί στους δρόμους στα καταφύγια των σπιτιών.  Στας 11 ½ ήλθε ο Μίκης, τίποτε το παρήγορον. Όλοι άγρυπνοι περιμένομεν. Στας 6 το πρωί  ήλθε ο Γιάννης.

      Η κατάστασις δεν μετεβλήθη, η Σάσα μας δεν ήτο πλέον εν τη ζωή. Το Δράμα ήρχησε. Ο πόνος μας βαρεί και η λύπη μας απερίγραπτος. Περνούν οι μέρες, ο Πειραιάς εκενώθη, έμεινεν έρημος, από το πρωί έως το βράδυ, παραμένομεν στο τόπο της καταστροφής να βρούμε το παιδί μας. Την 5^ην ημέραν κατόπιν πιέσεως του αδελφού μου Μιχαήλ φεύγομεν για την Αθήνα. Τι δραματική αναχώρησις!  Πως φεύγομεν και πού αφίνομεν την Κορούλα μας, στα ερείπια της Ηλ. Ετ.;  Καθ’ ημέραν παρακολουθούμεν εγώ και ο Γιάννης τας ανασκαφάς. Με κατέβαλλε ο πόνος και η αγωνία αυτή.  Τέλος την 11^ην ημέραν, 21 Ιανουαρίου ανευρέθη η ατυχής Σάσα. Πρώτος πάλιν ο δυστυχής πατέρας την αντίκρισα νεκράν, όπως και τελευταίως την είδα εν τη ζωή.  Ο Θεός μου έδωσε την δύναμιν να αντικρίσω, αυτό το απερίγρπτον θέαμα.

      Δυστυχισμένος πλέον εγώ φιλοσοφώ. Την μεταφέραμεν στο Νεκροταφείον Πειραιώς, όπου την 22^αν Ιανουαρίου με τον υιόν μου Γιάννην και τους φίλους τους εκηδεύσαμεν πλησίον με 4 άλλα κορίτσια της Σχολής. Εις τας 5 Μαρτίου ο Δήμος Πειραιώς έκαμε αρχιερατικόν μνημόσηνον εις τον Ναόν Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, όλων των Φονευθέντων Κοριτσιών όπου εγώ, η Μητέρα και τα παιδιά την αποχαιρετήσαμεν για πάντα. --"

Αιωνία της η Μνήμη

Παρατηρήσεις:
Ο Φώτης Γιαννήρης είναι ο συντάκτης του παρόντος εγγράφου, πατέρας της άτυχης Σάσας. Γεννήθηκε στο Πυργί της Χίου περί το 1875, γιος του Ιωάννη και της Καλλιόπης μάλλον το γένος Θεοτικά, της επιφανούς οικογένεια από το Πυργί Χίου.

      Περί το 1890 ήλθε στο Πειραιά και σπούδασε Εφαρμοστής Μηχανικός, επί τέσσερα χρόνια και έξη μήνες, στο μηχανουργείο «Κούπας & Σια Ο.Ε.» που ήταν το μεγαλύτερο μηχανουργείο του Πειραιά τότε. 

     Στη συνέχεια, το 1895 σπούδασε στη Τεργέστη, με πρακτική εργασία για τρία χρόνια σε κρατική υπηρεσία, και ειδικεύτηκε στους Θαλάσσιους Ατμολέβητες, σε πλοία κυρίως της Ναυτιλιακής εταιρείας «Πανελλήνιος».

      Μετά εργάστηκε στην Αγγλία για δυο χρόνια (1902 – 1903) ως Τρίτος Μηχανικός, στο νεότευκτο ατμόπλοιο «Παντιάς Α. Ράλλης» στο Μηχανουργείο «Central Marine Engine Works».

-- Το 1914 ήταν συμπλοιοκτήτης του ελληνικού φορτηγού πλοίου «Χριστόφορος» 2.288 κόρων.
-- Το 1915 παντρεύτηκε στη Χίο την Μαρίκα Μ. Τομάζου.
-- Το 1921 ήταν συμπλοιοκτήτης του ελληνικού φορτηγού πλοίου «Ναύαρχος Κουντουριώτης».
-- Το 1923 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στο Πειραιά, στην Οδό Ιωνίδων αρ. 5.
-- Το 1933 αναφέρεται ως Μηχανικός Α΄ Τάξεως.

Ο Φώτης είχε αδελφούς:
-- α) Μηχαήλ ψυχίατρο και διευθυντή Δρομοκαϊτείου Ψυχιατρείου από το 1903 μέχρι τη συνταξιοδότησή του, και τιμητικά μέχρι το θάνατό του το 1956.
-- β) Κωστή, κάτοικο Πυργιού γραμματέα της κοινότητας, με σύζυγο την Καλή (Καλλιόπη) που φιλοξένησαν τον Γάλλο ελληνιστή Περνό.
-- γ) Ειρήνη, σύζυγο Ηλία Θεοτοκά με επτά παιδιά. 

=================

Σάσα (Ασπασία) Γιαννήρη:
Γεννήθηκε στη Χίο το 1920 και το 1923 ήλθε και εγκαταστάθηκε με την οικογένεια στο Πειραιά στην Οδό Ιωνίδων αρ. 5. Τελείωσε το τότε Γυμνάσιο στο Πειραιά 

      Τα έτη 1936-40 σπούδασε Μουσική (Φωνητική και Πιάνο) στη Σχολή του Πειραϊκού Συνδέσμου στο Πειραιά, με καθηγητή τον Τριανταφύλλου. 

      Το 1941 κατετάγη Εθελόντρια Νοσοκόμος στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, και υπηρέτησε στο Τζάνειο Νοσοκομείο Πειραιώς, μέχρι το τραγικό θάνατό της. Ως εθελόντρια και μέσω του τμήματος Ψυχαγωγίας του Στρατιώτου, του Ε.Ε.Σ. αλληλογραφούσε με αρκετούς φαντάρους που υπηρετούσαν στο μέτωπο, ή νοσηλεύονταν ως τραυματίες σε Στρατιωτικά Νοσοκομεία. Δεν γνωρίζουμε λεπτομέρειες της αντιστασιακής της δράσης κατά τη διάρκεια της κατοχής, αλλά γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι συνδεόταν φιλικά με τη σύζυγο του τότε δικηγόρου Γιάννη Θειακάκη, ο οποίος κατά τα μέσα του 1944 τουφεκίστηκε από τους Γερμανούς λόγω συμμετοχής του σε κατασκοπευτική οργάνωση. Μάλιστα στο καταφύγιο είχε πάει μαζί με την Κυρία Θειακάκη και κοντά βρέθηκαν τα πτώματά τους.

      Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός της απένειμε μετάλλια το 1949 «Εις Ανάμνησιν των Υπηρεσιών αυτής, κατά τον Πόλεμον 1940 - 1941».     

Τραγικές συμπτώσεις:
Στο Αρχείο του Φώτη Γιαννήρη υπάρχει σχεδιάγραμμα μηχανικού της οικίας του στο Πειραιά στην Οδό Ιωνιδών αρ. 5, μετατροπής του ως καταφύγιο. Δεν γνωρίζουμε αν πραγματοποίησε την αλλαγή.

      Στις 6 Απριλίου 1941 βομβαρδίστηκε από γερμανικά στούκας και καταστράφηκε η οικία του αδελφού του, Μιχαήλ Γιαννήρη διευθυντού Δρομοκαιτείου, στην Ιερά Οδό Αθηνών. Έκτοτε ο Μιχαήλ διέμενε μέσα στο θεραπευτήριο.

Νίκος Κουμπέτσος