Ιστορική Γεωγραφία της αρχαίας Ηραιάτιδας χώρας

Ανάτυπο - «Πελοποννησιακά» Βραβείον της Ακαδημίας Αθηνών

τόμος λ´1― 2011 Αθήναι

Δημήτριος Λαγός
Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εισαγωγή

Ἡ περιοχὴ τῆς ἀρχαίας Ἡραιάτιδας χώρας, ὅπου ἀναπτύχθηκε ἕνας σπουδαῖος πολιτισμός, βρισκόταν γύρω ἀπὸ μιὰ εὔφορη πεδιάδα ποὺ περικλειόταν ἀπὸ τοὺς ποταμοὺς Ἀλφειό, Ἐρύμανθο, λάδωνα, τουθόα καὶ βουφάγο (κατὰ παυσανία), οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦσαν βασικὲς διαύλους ἐπικοινωνίες καὶ ταυτόχρονα τὰ φυσικὰ σύνορα μὲ τὶς ὅμορες ἀρχαῖες πόλεις-κράτη τῆς θέλπουσας, τῆς Ἤλιδας, τῆς μεγάλης πόλης (μεγαλό- πολης). τὰ φυσικὰ ὅρια, λοιπόν, τῆς Ἡραιάτιδας χώρας ἦταν τὰ ποτά μια της. Ὁ Ἐρύμανθος ποταμὸς ἦταν αὐτὸς ποὺ χώριζε τὴν Ἤλιδα ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ὀλυμπία, ὁ ποταμὸς τουθόας ἦταν τὸ σύνορο ἀνάμεσα στοὺς θελπουσίους καὶ τοὺς Ἡραιᾶτες, ὁ βουφάγος ποταμὸς καὶ συγκεκριμ ένα οἱ πηγὲς αὐτοῦ ξεχώριζαν τὴν Ἡραιάτιδα χώρα ἀπὸ τὴ χώρα τῶν μεγαλοπολιτῶν, ὁ ποταμὸς Ἀλφειὸς συνέδεε τὴν Ἡραιάτιδα χώρα μὲ τὴν Ἀρχαία Ὀλυμπία. κατὰ μῆκος τῆς Ἡραιάτιδας χώρας ἔρεε ὁ ποταμὸς λάδωνας ποὺ τῆς ἐξασφάλιζε εὔφορα ἐδάφη καὶ σαγηνευτικὰ τοπία καὶ ποὺ προκαλοῦσε τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὴν προϊστορικὴ ἀκόμα ἐποχὴ νὰ ἀναπτύξει πολιτισμό. σὲ αὐτὴ τὴν εὔφορη περιοχή, ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὰ πανάρχαια χρόνια βρῆκε τὸν κατάλληλο τόπο νὰ ἐγκατασταθεῖ μόνιμα, καθότι ἡ γεωγραφικὴ σύσταση τοῦ ἐδάφους τοῦ παρεῖχε τὰ ἀπαραίτητα ὑλικὰ ἀγαθὰ γιὰ τὴν ἐπιβίωσή του.

Ἱστορικὲς μαρτυρίες καὶ ἀναφορὲς γιὰ τὴν ἀρχαία Ἡραία, καθὼς καὶ γιὰ τὴν εὐρύτερη περιοχὴ ποὺ ἀπάρτιζε τὴν Ἡραιάτιδα χώρα ἢ τὸ κράτος τῶν Ἡραιατῶν, ὑπάρχουν ἀπὸ τὸν γεωγράφο στράβωνα (67 π.χ-23 μ.χ.), τὸν περιηγητὴ παυσανία (110-180 μ.χ.) καὶ τοὺς ἱστορικοὺς πολύβιο (203-120 π.χ.) καὶ Ξενοφώντα (430-354 π.χ.). Ὡστόσο, στὴ νεοελληνικὴ συνείδηση, ἡ ἀρχαία Ἡραιάτιδα χώρα εἶναι ἀκόμη ἄγνωστη. εἶναι σημαντικό, λοιπόν, νὰ διεισδύσουμε στοὺς αἰῶνες ποὺ πέρασαν καὶ νὰ προσπαθήσουμε νὰ διώξουμε τὴν ἀχλὺ τοῦ χρόνου ποὺ σκεπάζει ἀκόμη τὰ πολυπληθῆ ἱστορικὰ γεγονότα καὶ μνημεῖα τῆς ἀρχαίας Ἡραίας. κι αὐτὸ γιατὶ ἡ Ἡραιάτιδα χώρα κρύβει στὰ σπλάχνα της ἕναν ἀνεξάντλητο ἀρχαιολογικὸ πλοῦτο ἀπὸ διαφορετικὲς ἱστορικὲς ἐποχές.

Στόχος αὐτῆς τῆς μελέτης εἶναι ἡ ἱστορικὴ καὶ ἀρχαιολογικὴ ἀνασκόπηση τῆς ἀρχαίας Ἡραιάτιδας χώρας, προκειμένου νὰ ριχθεῖ περισσότερο φῶς στὰ γεγονότα μιᾶς μεγάλης χρονικῆς περιόδου ποὺ σημάδεψε τὸν ἀρχαῖο ἑλληνικὸ πολιτισμό, καὶ ποὺ σηματοδοτεῖ τὴ συνέχεια τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας. γιὰ τὸ σκοπὸ αὐτό, μέσω τῆς βιβλιογραφικῆς ἔρευνας καὶ τῶν ἀρχαιολογικῶν εὑρημάτων, προτείνεται ἡ διαχρονικὴ ἀνασκόπηση τῶν ἱστορικῶν γεγονότων καὶ μαρτυριῶν ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς ἵδρυσης τῆς ἀρχαίας Ἡραίας ὣς τὴ σύγχρονη ἐποχὴ γιὰ νὰ δοθεῖ τὸ συνολικὸ πλαίσιο τῆς ἐξελικτικῆς πορείας τῆς περιοχῆς. Ἰδιαίτερη ἔμφαση δίδεται στὸν ἐπιστημονικὸ διάλογο τόσο γιὰ συγκεκριμένες τοποθεσίες μὲ ἱστορικὸ ἐνδιαφέρον ὅσο γιὰ τὸν ἐντοπισμὸ τῶν ἀρχαίων πόλεων – κωμῶν – πολιχνῶν ποὺ συγκροτοῦσαν τὴν ἀρχαία Ἡραιάτιδα χώρα καὶ ποὺ ἐνδεχομένως ταυτίζονται μὲ τοὺς σημερινοὺς οἰκισμούς. πρὸς τοῦτο χρησιμοποιοῦνται τόσο ἐπιστημονικὲς ὅσο καὶ ἑτερόκλητες βιβλιογραφικὲς πηγὲς ποὺ εἴτε συγκλίνουν εἴτε παρουσιάζουν μιὰ ἀντιφατικότητα στὶς ἀπόψεις τους. Ἡ ἀξιολόγηση ὅλων τῶν πληροφοριῶν καὶ εὑρημάτων μέσα ἀπὸ αὐτὴ τὴ μελέτη μπορεῖ νὰ συνδυαστεῖ μὲ περαιτέρω ἀρχαιολογικὴ ἔρευνα, ἡ ὁποία μὲ τὰ κατάλληλα μεθοδολογικὰ ἐργαλεῖα μπορεῖ νὰ δώσει τεκμηριωμένες ἀπαντήσεις στὰ μέχρι σήμερα ἀνοικτὰ ζητήματα τοῦ ἐπιστημο νικοῦ διαλόγου.

Διαβάστε την συνέχεια της μελέτης σε μορφή βιβλίου pdf

Διαβάστε την συνέχεια της μελέτης σε απλή μορφή pdf

Arcadians
Παρασκευή 27 Απριλίου 2012