Αρχαία Οδός Κλίμαξ

Μια από τις πιο γνωστές οδούς πρόσβασης στην Αρκαδία κατά την αρχαιότητα είναι η περίφημη "Κλίμαξ", οδός που την συνέδεε με την Αργολίδα. Την οδό αυτή χρησιμοποίησε και ο Παυσανίας στην περιήγησή του στην Αρκαδία.. Ίχνη του δρόμου αυτού σώζονται μέχρι και σήμερα, ειδικότερα στο πέρασμα της Πορτίτσας στο Αρτεμήσιο, κοντά στο χωριό Σάγκα

Η ευρύτερη περιοχή του χωριού Σάγκα αποτελούσε κατά την αρχαιότητα πέρασμα από την Αρκαδία προς την Αργολίδα δια μέσου της "Κλίμακος" ή "Πρίνου", αρχαίου δρόμου διευθετημένου σε πολλά σημεία σε τεχνητές βαθμίδες. Η Κλίμαξ αποτελούσε μια από τις δύο αρχαίες αμαξήλατες οδούς που συνέδεαν το Άργος με τη Μαντινεία. Μνημονεύεται μάλιστα από τον Παυσανία (Παυσ. VΙΙΙ 6, 4) ο οποίος την διήνησε και μάλιστα αναφέρει ότι δεν την βρήκε σε καλή κατάσταση: "η κάθοδος είχεν αύτη βασμίδας ποτέ εμπεποιημένας". Ίχνη τμημάτων της αρχαίας οδού φαίνονται ακόμα και σήμερα.

Έξω από το Σάγκα ξεκινά μονοπάτι (καλντερίμι) στα ίχνη του αρχαίου δρόμου, το οποίο αφού διανύσει μια δύσκολη διαδρομή προς τα ανατολικά, φθάνει πάνω σχεδόν από τη σήραγγα του Αρτεμισίου, σε ευθεία απόσταση 1.5 περίπου χιλ. από το χωριό. Στο σημείο αυτό περνά από τον αυχένα (διάσελο) "Πόρτες" του βουνού, σε υψόμετρο 1074 μ. Εκεί κοντά και σε υψόμετρο 1097 μ. υπάρχει μια τεχνητή δίοδος, το περίφημο "πέρασμα του Σάγκα" ή "Πορτίτσα", ή "Μαρμαρένια Σούδα". Πρόκειται για ένα γιγάντιο τεχνητό άνοιγμα ανάμεσα από τους βράχους που λάξευσαν οι αρχαίοι, που είναι μοναδικό μνημείο στον ελλαδικό χώρο.

Κοντά βρίσκεται το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Η θέση της Πορτίτσας τοποθετείται στα σύνορα του Δ.Δ.Σάγκα με το Δ.Δ. του Νεοχωρίου του Νομού Αργολίδας, χωριού που βρίσκεται σε μικρή απόσταση στην ανατολική πλευρά του Αρτεμισίου. Στην περιοχή έχει εντοπισθεί από τον ερευνητή Howell ιερό των γεωμετρικών χρόνων, γεγονός που αποδεικνύει τη διαχρονικότητα της διάβασης αυτής.

Στη δίοδο της Πορτίτσας είναι εμφανή τα ίχνη της τεχνητής διάνοιξης, όπως ίχνη από χονδρό βελόνι και συναφή εργαλεία, όπως και οι κάθετες αυλακώσεις του δαπέδου (για να μη γλιστρά ο δρόμος). Πριν από την είσοδο της διόδου και στη δυτική πλευρά της κορυφογραμμής σώζεται η κοίτη της αρχαίας οδού. Έχει πλάτος 2.20-2.50 μ. και ανεβαίνει με μικρή κλίση από τις Πόρτες. Επίσης είναι ορατά τα ίχνη του εκβραχισμού στο ανατολικό κράσπεδο της οδού. Η κάθοδος της Κλίμακος προς Αργολίδα φαίνεται ότι κατευθυνόταν βόρεια προς τον αυχένα του Αγίου Δημητρίου μέσω της ατραπού της Ξυλόσκαλας, εκμεταλλευόμενη τις υψομετρικές καμπύλες ανάμεσα στα 1050 μ. και 950 μ.

Το τοπωνύμιο Κλίμαξ αποδίδεται στα τεχνητά έργα που διευκόλυναν την κάθοδο, τις "βαθμίδας" δηλαδή του Παυσανία. Με δεδομένο ότι η διαδρομή της αρχαίας οδού προς Αργολίδα γινόταν από την Ξυλόσκαλα, η κάθοδος (δυτική) στην Αρκαδία είναι πολύ πιο απότομη από την ανατολική, και μάλιστα χαρακτηρίζεται από διπλάσια υψομετρική διαφορά. Φαίνεται λοιπόν ότι η δυτική κάθοδος στην Αρκαδία εξασφαλιζόταν από τεχνητές κλιμακωτές βαθμίδες-αναλήμματα που θα πρέπει να επέτρεπαν "ανοικτές" στροφές για να στρίβουν οι άμαξες.

Κληρονόμος του αρχαίου έργου είναι το καλντερίμι "Σκάλα" της Τουρκοκρατίας που σώζεται έως σήμερα. Το καλντερίμι είχε διαφορετική διάνοιξη από την αρχαία οδό και περισσότερες και πιο κλειστές στροφές από αυτήν. Σύμφωνα με έρευνες η αρχαία οδός από το χωριό Σάγκα κατευθυνόταν δυτικά προς το χωριό Πικέρνη και απο εκεί κατέληγε στην Αρχαία Μαντινεία

Από την Κλίμακα και το πέρασμα της Πορτίτσας πέρασε ο Φειδιππίδης ο Αθηναίος στη μνημειώδη πορεία του προς τη Σπάρτη για να ζητήσει βοήθεια από τους Σπαρτιάτες για λογαριασμό της Αθήνας η οποία βρισκόταν προ της περσικής απειλής. Η προσπάθεια αυτή του Αθηναίου αγγελιοφόρου αναβιώνεται σήμερα στα πλαίσια του αθλήματος "Σπάρταθλον".

Το πέρασμα της Κλίμακος από το Σάγκα μέχρι το πέρασμα της Πορτίτσας είναι μοναδική εμπειρία για τον επισκέπτη, αφού προσφέρει πανοραμική θέα στην περιοχή και στην εθνική οδό που βρίσκεται πολύ χαμηλότερα. Ας σημειωθεί ότι η πρόσβαση είναι εύκολη σήμερα, αφού στις Πόρτες οδηγεί χωμάτινος δρόμος που έχει διανοιχθεί από τη ΔΕΗ.

Βιβλιογραφία: Γ. Α. Πίκουλας, "Κλίμαξ",

Χ.Α